Uçuk, herpes simpleks virüsüne bağlı olarak genellikle ağız ve dudak çevresinde ortaya çıkan bir tür viral enfeksiyondur. Büyük problemlere sebep olmasa da vücuda bir kere yerleşti mi ömür boyu orada kalmaya ve geçici zaman dilimlerinde patlak vermeye devam eden bir virüs tipidir.
Bebeklerde ağız yaraları özellikle doğumdan sonraki ilk iki senede sıklıkla görülür. Bu yüzden başka ağız yaraları ile uçuğu ayırt etmek oldukça zor olabilir. Bebeğe uçuk bulaştığı nasıl anlaşılır, bebeklerde uçuk neden çıkar, bebeklerde uçuk tedavisi nedir gibi daha birçok soru ebeveynler için cevaplanması güç sorulardandır.
Uçuk Virüsü Tipleri
Bebeklerde uçuk virüsü ile ilgili sorulara doğru cevapları bulmak için virüs tiplerinin bilinmesi oldukça mühimdir. Her virüsün kendine has özellikleri ve tehditleri olması bu virüsler ile mücadele yöntemlerinin de farklı olması anlamına gelir. İşte o virüs çeşitleri:
HSV-1
Herpes Simpleks Virüs 1 dudak ve ağız çevresinde görülen uçuklara sebep olur. Bebeklerde karşılaşılan virüs tipi genellikle HSV-1’dir. Doğrudan temas edilen her bölgeye bulaşabilir. Bu yüzden dudak uçuğu bebeğe geçer mi sorusuna vereceğimiz cevap evettir. Ciltte deformasyon henüz yaşanmamış olsa da uçuk virüsünü taşıyan herhangi birinin bebeği öpmesi virüsün bebeğe bulaşması için yeterlidir. Maalesef bu bulaşma çoğu zaman bir belirti göstermez. Uçuk çıkana kadar bebeğe virüs bulaştığını anlamanın bir yolu yoktur.
HSV-2
Genital ve anal bölgede bulunan uçuklara sebep olan virüstür. Nadir olsa da bu bölgedeki uçuklara HSV-1 tipi virüs de sebep olabilir. Annede genital bölgede görlen HSV-2 tipi virüs doğum sırasında bebeğe geçebilir. Böyle bir durumda doğum öncesi mutlaka doktor ile görüşülmelidir.
Herpes Zoster
Tıpkı suçiçeğinde olduğu gibi Varisella Zoster virüsü kaynaklı olan bu çeşidin görülmesi için öncesinde suçiçeği hastalığına yakalanmış olmak gerekir. Bu uçuk tipine neden olan virüs yıllar boyunca kuluçkada bekleyebilir.
Bebeklerde Uçuk Neden Çıkar?
Uçuk, tüm yaş gruplarından kişilerde olduğu gibi, bebeklerde de deri yoluyla bulaşabilir. Ayrıca, annenin virüs taşıması halinde, bebeğe gebelik döneminde de virüs geçişi olabilir. Bebeklerde uçuk çıkmasına yol açan virüs, genellikle Herpes simplex virüsünün alt türü olarak kabul edilen Tip 1 (HSV1)’dir. HSV1 çoğunlukla yüzde, dudaklarda ya da vücudun üst bölgesinde varlığını gösterir. Tip 2 (HSV2) ise genelde üreme bölgesinde enfeksiyona yol açar.
Bebeklerde uçuğun iki ana nedeni vardır. İlki ve en önemlisi, yukarıda da belirttiğimiz gibi herpes simpleks 1 tipi virüs taşıyıcısı bir kimsenin bebeği öpmesidir. Doğru anladınız, dudak uçuğu bebeğe geçer. Ancak bu virüsün bebeğe geçmesi için bebeği öpen kişinin uçuk çıkarmış olması şart değildir. Virüs vücuda yerleştikten sonra belirti göstermese de vücutta kalmaya devam ettiği için bu virüsün taşıyıcısı olan biri herhangi bir zamanda bebeğe bulaştırabilir. Bununla beraber uçuk virüsü tükürük salgısı ile bulaştığı için havlu gibi kişisel eşyaların ortak kullanımı virüs ulaşımına neden olabilir. İkincisi ise yine yukarıda belirttiğimiz gibi annenin genital bölgesinde bulunan uçuk virüsünün doğum sırasında bebeğe geçmesidir. Geçmişte ya da hamilelik sırasında böyle bir problem yaşadıysanız doktorunuzu mutlaka durumdan haberdar edin.
Uçuk virüsü bir kez vücuda yerleştikten sonra ömür boyu tekrar edebilen bir enfeksiyondur. Bu yüzden bir kez bulaştıktan sonra yetişkinlerde ve çocuklarda, özellikle bağışıklık sisteminin düştüğü ve duygusal stres yaşandığı dönemlerde tekrarlayabilir.
Nasıl Anlaşılır?
Bu virüsün kuluçka süresi 2 – 14 gün arasında değişiklik gösterebilir. Bebeklerin virüsle temas etmesini takip eden 1 – 3 hafta içinde; dudaklarda kuruluk, tahriş, kızarıklık, kaşıntı ya da ateş gibi belirtiler gözlemlenebilir. Devamında, yine yüz bölgesinde içi sıvı dolu küçük kesecikler oluşabilir. Kesecikler patladığında bölgede bir yara kabuğu oluşur. Keseciklerin patlaması sonucunda boşalan sıvı vücudun başka bir yeriyle temas ettiği halde, söz konusu bölgelerde yeni kabarcıklar oluşabilir. Bu nedenle uçuk çıkarmış kişilerin bebeklerle temas etmemesi, bebeğin ise oluşan keseciğe mümkün olduğunca az temas etmesi büyük önem taşır.
Doğduktan sonraki ilk iki senede ağız yaraları yaygın olduğu için bir bebekte uçuk nasıl anlaşılır sorusu taze anne babalar için cevaplanamaz bir soru gibi gözükebilir. Bu virüs tekrarlayan bir tür olduğu için çocuklarda uçuk belirtileri bebeklik dönemine göre daha açık olacaktır. Tekrarlayan ataklarda deformasyon bölgesinde hafif kaşıntı ve yanma ile beraber ufak su kabarcıkları gözlemlenir.
- Dudaklarda kuruma ve tahriş
- Kaşıntı
- Ateş
- Yanak içi ve diş etlerinde yaralar
- Kızarıklık
Bu belirtiler bebeklerde uçuk çıkması durumunda genellikle bir kereye mahsustur. Virüs vücuda yerleştikten sonra ikinci kez görülmesi durumunda yalnızca hafif kaşıntı, yanma ve su kabarcıkları görülecektir.
Nasıl Geçer?
Peki bebeklerde uçuk nasıl geçer? Bebeklerde tedavi, yetişkin ve çocuklarda uygulanan uçuk tedavileri ile benzer özellik gösterir ve kesin sonuç vermez. Virüsün bölgeye yerleşip ilerleyen dönemlerde tekrar çıkmasını engelleyemeyeceği gibi tedavi uygulanan uçuğu da geçirmez. Bebeklerde uçuk virüsü için uygulanabilecek tek tedavi bölgeye antiviral krem uygulamaktır. Yetişkinler, çocuklar ve bebeklerde uçuk kremi kullanımı aynıdır. Yani bebeklerde tedavi için özel bir seçenek gerekmez, ve bulunmaz. Asiklovir, valasiklovir ve famsiklovir rahatlatıcı etki gösterecek ve uçuğun kuruyup yaraya dönüşmesini hızlandıracaktır. Bununla birlikte bölgeye buz koymak da kaşıntı ve yanma problemleri için rahatlatıcı etki gösterebilir.
Bu tedavi yöntemlerine ek olarak alınabilecek önlem temasın azaltılması ve hijyene önem verilmesidir.Çocuklarda ve bebeklerde uçuk tedavisini zorlaştıran en büyük etken teması azaltmaktır. Temas edildiğinde kolaylıkla diğer bölgelere de yayılan bu virüs ile baş etmek için eller hemen yıkanmalıdır. Bu yüzden çocuklarda tedavi için her şeyden önce dikkat edilmesi gereken husus teması azaltmak ve hijyeni korumaktır. Özellikle yetişkinlerin, bebekle temas etmeden önce ve sonra mutlaka ellerini yıkamaları gerekir.
Bebeklerde uçuk tedavisi doğal ve bitkisel yöntemlerle de hızlandırılabilir. Bir çay bardağı içinde yaklaşık bir gün boyunca demlenmiş papatya ya da ısırgan otu suyunu kompres halinde bölgeye uygulamak, bölgede rahatlama sağlayabilir. Aynı şekilde, bölgeye düzenli aralıklarla buz kompresi yapmak da hissedilen ağrıyı azaltmak için uygulanabilecek yöntemler arasındadır. Ancak bu tip yöntemlerin tümü, doktorunuzun onayını aldıktan sonra uygulanmalıdır. Bebeklerin cildi oldukça hassas olduğu için, bitkisel yöntemler ciltte tahriş oluşumuna yol açabilir.
Referans:
https://www.nhs.uk/conditions/neonatal-herpes/
https://www.childrenshospital.org/conditions-and-treatments/conditions/n/neonatal-herpes-simplex/symptoms-and-causes
2001-2005 yılları arasında Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı (Pediatri) olarak çalışmalarına devam eden Uzm. Dr. Canan Yılmaz Durur, 2005-2010 yılları arasında ise Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Çocuk İmmünolojisi ve Alerji Hastalıkları Ünitesi’nde üst ihtisasını tamamlamıştır.
