Hamilelikte İshale Ne İyi Gelir? İshal Hamilelik Belirtisi Mi?

Hamilelik boyunca ishal vücudun susuz kalması, sindirim problemleri ya da bağırsak enfeksiyonu gibi pek çok sebepten sıklıkla yaşanabilen bir durumdur. Bu yazımızda yaşandığında korku ve rahatsızlık hissine sebep olan hamilelikte ishal problemini cevabı en çok merak edilen 10 soru ile ele aldık.

İshal Hamilelik Belirtisi mi?

Hayır. Sadece ishal olmak bir hamilelik belirtisi olarak kabul edilmez. İshal; baş dönmesi, mide bulantısı ve kusma gibi hamileliğin temel erken belirtileri arasında yer almaz. Fakat hamileliğin ilk döneminde bazı yiyeceklere karşı hassasiyet ya da sindirim problemleri ishale neden olabilir. Hamilelik adet kesilmesi dışında belirti göstermediyse ya da bu belirtiler göz ardı edilebilecek kadar azsa bazı anne adayları hamileliği fark etmeyebilir. Böyle durumlarda sağlık kuruluşuna ishal problemiyle başvurulması hamileliğin ishal şikayeti sebebiyle fark edilmesine yol açabilir. Ancak bu gibi olaylar sebebiyle ishal bir hamilelik belirtisidir diyemeyiz. İshal hamileliğin ilk dönemlerinde vücutta yaşanan değişimler sonucu ortaya çıkar ve genellikle ishal problemi başladığında hamilelik ilerlemiştir.

Hamilelikte İshal Ne Zaman Başlar?

Gebelikte ishal şikayeti genellikle hamileliğin 3.trimestırındaki (gebeliğin son 12 haftası) kadınlarda rastlanılan bir durumdur.

Hamilelikte İshal Sebepleri Nelerdir?

Genel olarak bir gün içerisinde 3 veya daha fazla sayıda sulu kıvamdaki dışkılama diyare (ishal) olarak tanımlanır. Hamilelik dönemi içerisinde zaman zaman kişi ishal olabilir ancak bu durumun gelişimi tamamen hamilelik ile ilgili olmayabilir. Birçok farklı faktöre bağlı olarak hamilelikte ishal oluşabilir:

• Virüs ve bakteri kaynaklı enfeksiyon hastalıklarında
• Bağırsak parazitleri varlığında
• Çeşitli ilaçların kullanımı sonrasında
• İrritable bağırsak sendromuna sahip kişilerde
• Crohn hastalığı olan kişilerde
• Ülseratif kolit hastası olan kişilerde
• Çölyak hastalarında

Vücutta salgılanan hormonlar, gebelik dönemindeki rahatsızlıkların başlıca etkenlerinden biridir. Gebelik ile birlikte oluşan hormonal değişiklikler sonucunda sindirim sisteminin çalışma hızında azalma ya da artma meydana gelebilir. Bu durumda hormonların etkisinde daha yavaş çalışan sindirim sistemi konsitipasyona, daha hızlı çalışan sindirim sistemi ise ishale neden olabilir.

Bu durumlar dışında bazı spesifik gıdaların tüketimi sonrasında ishal görülmesi de sık karşılaşılan bir durumdur.

Hormonal Değişimler

Hamileliğin ilk zamanlarında vücutta birçok farklı hormon gibi düzenleyici enzim salınımı da artar. Örneğin bu düzenleyici enzimlerden biri rahim kasılmalarını düzenleyen oksitosin hormonudur. Oksitosin hormonu rahim kasılmalarını düzenlerken sindirim sistemi çalışma düzeninde de değişikliklere sebep olabilir. Sindirim sisteminde hormonal değişimden etkilenen bu gibi durumların boşaltım sistemini de etkilemesi ishale sebep olabilir. Oksitosin hormonu salınımı aynı şekilde adet döneminde de artış gösterdiği için ishale sebebiyet verebilir.

İshal Enfeksiyonu

Özellikle hamileliğin ilk haftalarında bağışıklık sisteminde zayıflık görülmesi normaldir. Bu zayıflama vücudu kimi enfeksiyon ve bakterilere açık hale getirir, bunlardan biri de ishal olabilir. İshale yol açan enfeksiyon bakterileri bozulmuş gıda ya da kirli su ile anneye bulaşabilir. Kirli su ve bozulmuş gıda problemine genellikle az gelişmiş ülkeler ya da büyük şehirlerde rastlanır. Özellikle hamileliğinin ilk zamanlarında olup seyahat eden annelere bu konuda dikkatli olmalarını öneririz. Eğer hamilelik döneminde yaşanan ishal enfeksiyondan kaynaklanıyorsa beraberinde şu belirtiler de görülür:

• Ateş ve üşüme
• Bulantı ve kusma
• Dışkıda kan
• Baş dönmesi

Beslenme Diyetinde Yapılan Değişiklikler

Hamilelik döneminde bebeğinizin gelişimine katkı sağlamak ve sağlıklı bir hamilelik geçirmek için hamilelik öncesi yemediğiniz yiyecekler tüketmeye, vücudunuzda olan bazı besin değerlerini yükseltmeye ve fazla su içmeye başlamanız her zaman önerilir. Bebek ve anne adayının sağlığını korumak için yapılan bu öneriler maalesef kimi zaman ishal gibi problemlere yol açabilir.Vücudunuzun fazladan aldığınız herhangi bir besin değeri ya da suya alışmak için zamana ihtiyacı vardır. Bu alışma sürecinde kimi zaman ishal gibi problemler görülebilir. Yine benzer şekilde, sindirim sisteminde görülen değişiklikler hamilelik öncesi sorunsuz tüketilen bazı yiyeceklere karşı hassasiyet oluşmasına ve ishale neden olabilir.

Bağırsak Problemleri

Özellikle birçok çabaya karşı direnç gösteren ve geçmeyen ishal çeşitli bağırsak problemlerine işaret olabilir. Huzursuz bağırsak sendromu, çölyak hastalığı, bağırsak enfeksiyonu, ve çeşitli bağırsak bakterileri bu hastalıkların en sık görülenleridir. Eğer kronik ishal probleminiz varsa ve aşağıdaki belirtilerden birine sahipseniz bu yukarıda saydığımız bağırsak problemlerinden birine işaret olabilir.

• Karında ağrı ve kramp
• Bulantı ve kusma
• Kilo kaybı
• Yorgunluk
• Gaz sıkışması ve şişkinlik

Hamileyte İshal Yapan Yiyecekler Nelerdir?

Aşırı acı ya da baharatlı yiyeceklerin, yapay tatlandırıcılı gıdaların, süt ve süt ürünlerinin tüketimi sonrası özellikle laktoz intoleransı olan kişilerde diyare gelişmesi normal bir sonuç olarak kabul edilir. Beslenme ile ilgili ishal oluşumu hususunda bir diğer önemli konu da gebelik dönemi içerisinde beslenme planlaması konusundaki aşırı değişikliklerdir. Aynı zamanda gebelik öncesi dönemde herhangi bir sindirim problemine neden olmayan çeşitli gıdalar, hamilelik ile birlikte vücutta meydana gelen bazı değişikliklerin bir sonucu olarak tüketilmesi sonrasında aşırı gaz oluşumu ya da ishal gibi problemlere neden olabilir.

Hamilelikte İshal İçin Öneriler Nelerdir?

Gebelikte ishal sonrası vücuttan kaybedilen sıvının yerine konması gerekir. Hızla gelişebilecek bir dehidratasyon durumunu önlemek için kişiler günlük olarak tükettiği sıvı miktarını artırabilir. Kişi beslenmesi ile ilgili yaptığı değişiklikleri göz önünde bulundurmalı ve ishalin nedeni olabilecek besinleri tespit ederek bu besinleri tüketmekten kaçınması da ishal üzerinde etkili olabilir. Bir günden fazla süreyle devam eden ishal varlığında ya da ishalin daha agresif bir seyir izlemesi halinde, ateş ya da kusma gibi çeşitli belirtilerin ishale eşlik etmesi halinde sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.

Hangi sağlık durumu olursa olsun özellikle gebelik gibi daha dikkatli olunması gereken dönemlerde hekimlerin bilgisi ve önerisi olmadan herhangi bir ilaca başlamak, kişisel girişimlerle durumu düzeltmeye çalışmak ya da ilacı kesmek gibi uygulamalar kesinlikle yapılmamalıdır. Kişilerin sağlık durumlarında meydana gelen değişiklikler sonrasında sağlık kuruluşlarına başvurarak profesyonel yardım almaları önerilir.

Hamilelikte İshali Geçirmek İçin Evde Ne Yapılabilir?

İshali geçirmek için muz, leblebi ya da bolca su tüketme önerileri şehir efsanesi değildir. Eğer ishale bir enfeksiyon ya da bağırsak hastalığı sebep olmuyorsa bazı spesifik besinleri tüketerek ishali geçirmek ya da azaltmak mümkündür. Ancak hamilelik sürecinde beslenme düzenine dikkat etmeye çalışan anne adayları için ishalle hangi yiyecekleri tüketerek savaşılması gerektiği sorusu kafa karıştırıcı olabilir. Her şeyden önce ishal olduğunuzu fark ettiğiniz an bol bol su içmeye başlayın. İshal sebebiyle vücudunuz susuz kalır ve ekstra su tüketimine ihtiyaç duyar. İshalin etkisini azaltmasıyla ünlü 4 yiyecek vardır: muz, pirinç, elma püresi ve kızarmış ekmek. Bunların yanında çorba, taze sıkılmış meyve suları ve kafeinsiz sodalar vücudun su ihtiyacını karşılama ve varsa mide bulantısı problemini geçirme konularında yardımcı olabilir. Tuzlu kraker ve sade patates de yine ishali problemini geçirmek için etkili olacaktır.

Hamilelikte İshale Eşlik Edebilecek Belirtiler Nelerdir?

Sindirim sistemi ile ilgili çeşitli şikayetler hamilelik döneminde çeşitli iç ve dış faktörlerin etkisinde meydana gelen ishale eşlik edebilir:

• Şişkinlik
• Kramplar
• Karın ağrısı
• Ani olarak tuvalete sıkışma
• Bulantı ve kusma

Diyare (ishal) gelişimi ile birlikte kişinin gün içerisinde kaybettiği sıvı miktarında bir artış meydana gelir. Kaybedilen sıvı miktarının aşırı arttığı durumlar gelişen dehidratasyon (susuzluk), özellikle gebelik dönemindeki kişilerde tehlikeli seyredebilecek bir durum olması nedeniyle bu durumun belirtilerine dikkat edilmesi gerekir:

• Ağız kuruluğu
• Sersemlik ve baş dönmesi
• Baş ağrısı
• İdrar yapma sıklığında azalma
• İdrar renginde koyulaşma

Hamilelikte İshal Ne Zaman Doktor Kontrolü Gerektirir?

İshal besin eksikliği ve susuz kalmaya sebep olduğundan anne ve bebek sağlığı için tehlikeli durumlar oluşturabilir. Ancak ishal gibi görünen dışkı günde üç veya daha fazla kez görülmüyorsa endişe edecek hiçbir durum yoktur, hatta bu durum ishal olarak nitelendirilmez. Tanımına göre ishal, günde üç ve üzeri kez yapılan sıvı kıvamlı dışkıdır. Eğer ishal ile beraber aşağıda belirtilen durumlardan birini yaşıyorsanız mutlaka doktorunuza ya da bir sağlık kuruluşuna başvurun.

• Dışkıda kan
• Günde 6 ve üzeri kez ishal dışkılama
• Yüksek ateş
• İki günden uzun süren ishal
• Kusma ve bulantı
• Karın ve kasıkta ağrı

İshal Düşüğe Sebep Olur Mu?

Hayır. Yukarıda sıraladığımız sebeplerden ötürü hamilelikte ishal oldukça sık görülen ve genellikle kötü sonuçlara yol açmayan bir problemdir. Ancak ateş, kusma ve dışkıda kan gibi belirtilerin ishale eşlik etmesi durumunda ishal bir enfeksiyondan kaynaklanıyor olabileceğinden vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Enfeksiyon gibi ciddi durumlar doğrudan düşüğe yol açmasa da anne ve bebek sağlığı üzerinde kötü etkiler gösterebilir. İshal boyunca karında hissedilen kramplar düşüğün ilk belirtisi olan kasık ve karın kramplarına çok benzediği için anne adaylarında düşük korkusu yaratabilir. Hatta bu benzerlik halk arasında ishalin düşüğe sebep olduğu ya da ishalin düşük belirtisi olduğu gibi yanlış yorumlamalara da sebep olmuştur. Ancak ishale eşlik eden başka bir belirti olmadığı takdirde bu yorumlamalar doğru değildir ve endişeye gerek yoktur.

Referans:

https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/bulasici-hastaliklar/akut-bagirsak-enfeksiyonu/liste/akut-barsak-enfeksiyonlari-ishaller.html

https://www.whattoexpect.com/pregnancy/symptoms-and-solutions/pregnancy-diarrhea.aspx

Op. Dr. Ahmet Hayati

İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun oldu. Yıllardır çalıştığı özel kliniğinde, perinatoloji alanında uzmanlaşmıştır.