Tetanos, clostridium tetani adlı bir bakterinin açık yaralar aracılığıyla vücuda girmesinden kaynaklanan bir sinir sistemi hastalığı. Özellikle, hijyenik olmayan ortamlarda yapılan doğumlar nedeniyle anne ve bebek sağlığını tehdit eden tetanosa karşı aşı ile bağışıklık kazanmak mümkün. İşte, hamilelikte tetanos aşısı hakkında bilmeniz gerekenler…
İçindekiler
Hamilelik döneminde tetanos aşısı yaptırmak neden önemlidir?
Tetanos, gelişmemiş ülkelerde yenidoğan ölümlerine neden olan hastalıkların başında yer alıyor. Daha öncesinde aşılanmamış bireylere clostridium tetani isimli bakterinin açık yara yüzeylerinden vücuda girmesiyle bulaşan tetanosa karşı bağışıklık kazanmak, hamilelikte daha da önemli hale geliyor. Çünkü hijyenik olmayan şartlarda doğum yapma olasılığı, hem anneyi hem de bebeği tetanos tehlikesiyle karşı karşıya bırakıyor. Hamilelikte tetanos aşısı yaptırmak, anneyi olası hastalık riskinden koruduğu gibi bebeğin de tetanosa karşı bağışıklık kazanmasını sağlıyor.
Tetanos aşısı nedir?
Tetanos aşısında hastalık etkeni bakteri toksinlerinin zayıflatılmış formları kullanılıyor. İnaktif yani zayıflatılmış formdaki bakteri, aşılanan kişinin tetanosa karşı bağışıklık geliştirmesini sağlıyor. Canlı aşı olmaması sayesinde tetanos aşısı, gebelerde de rahatlıkla kullanılabiliyor.
Tetanos aşısı nereye yapılır?
Tetanos aşısı, tercihen sağ elini kullananlarda sol, sol elini kullananlarda ise sağ kola yapılıyor.
Tetanos aşısı kaç doz olarak yapılır?
Ülkemizde 1994’ten bu yana anne ve bebeklerde tetanosun görülme sıklığının en aza indirmek için Genişletilmiş Bağışıklık Programı (GBP) uygulanıyor. Bu program kapsamında doğurganlık çağındaki kadınların tetanosa karşı 5 doz aşılanması tavsiye ediliyor. Bu dozların üstünden 5-10 yıl geçtiyse rapel doz olarak adlandırılan pekiştirme dozu uygulanabiliyor. Hamilelikte ise anne adayı tetanosa karşı hiç aşılanmamışsa bağışıklığın sağlanması adına üç doz aşı uygulaması öneriliyor.
Tetanos aşısının faydaları nelerdir?
Tetanos hastalığı tedavi edilmediği takdirde ölümcül bir seyir izleyebiliyor. Hastalığı daha önce geçirmiş olmanın herhangi bir bağışıklık sağlamadığı biliniyor. Dolayısıyla tetanostan korunmanın öncelikli yolu, aşılanmak. Gebelikte tetanos aşısı uygulaması ise bebeklerde ölümcül olabilen yenidoğan tetanosuna karşı koruma sağlamaya yardımcı oluyor.
Hamilelerde tetanos aşısı ne zaman uygulanır?
Ülkemizde hamile kadınlara ve doğurganlık çağındaki 15-49 yaş aralığındaki kadınlara tetanos aşısı ücretsiz olarak uygulanıyor. Doğurganlık çağındaki kadınlarda tetanos aşı takvimine göre 5 doz aşı uygulaması tavsiye ediliyor. Hamilelerde ise anne adayının hamileliğinin tespiti sonrasında, kişi daha önce aşı yaptırmamışsa veya aşılama durumunu bilmiyorsa en az 2 doz aşı uygulanması öneriliyor. Doğum sonrası isteğe bağlı olarak aşılamaya devam edilerek bağışıklığın süresi artırılabiliyor.
Hamilelikte tetanos aşısı uygulama zamanları şu şekilde sıralanabilir:
- 1. doz aşının gebeliğin 4.ayında veya sağlık kuruluşlarında kişiyle ilk karşılaşma sonrasında uygulanması öneriliyor.
- 2. dozun ilk dozun üzerinden en az 4 hafta geçtikten sonra yapılması öneriliyor. 2. dozun doğumdan en az iki hafta önce tamamlanması, doğum sırasında bağışıklık gelişmesine yardımcı oluyor.
- 3. dozun ikinci doz aşı uygulamasını takiben en az 6 ay sonra uygulanması öneriliyor.
- 4. dozun 3. doz aşı uygulamasından en az 1 yıl sonra veya bir sonraki hamilelikte uygulanması tavsiye ediliyor.
- 5. doz, son uygulanan aşı dozunu takiben en az 1 yıl sonra veya bir sonraki gebelikte yapılabiliyor.
Tetanos aşısı ne kadar korur?
Uzmanlar, tetanos aşısının ilk dozu koruyucu olmadığı için aşı takvimine uyum sağlanmasının önemli olduğunu vurguluyor. 2. doz aşı ile birlikte koruyuculuk 1-3 yıl olurken 3. doz aşı uygulaması sonrası koruyuculuk 5 yıla çıkıyor. 4. doz aşı ile birlikte koruyuculuk 10 yıla ulaşıyor. 5. doz aşısını yaptırarak aşı takvimini tamamlayan kadınlar, tüm doğurganlık çağı boyunca tetanosa karşı bağışıklanmış oluyor.
Tetanos aşısının yan etkileri nelerdir?
Hamilelik esnasında uygulanan tetanos aşısı, erken doğumla ya da bebeğin gelişimini olumsuz etkileyecek bir hastalıkla ilişkilendirilmiyor. Ancak aşı uygulamasını takiben hafif ve geçici yan etkiler ortaya çıkabiliyor. Tetanos aşısının yan etkileri şu şekilde sıralanabilir:
- Aşının yapıldığı bölgede ağrı
- Aşının yapıldığı bölgede kızarıklık veya şişme
- Hafif ateş (nadir)
- Baş ağrısı
- Eklem ve kas ağrıları
- Yorgunluk
- Aşının yapıldığı kolda hareket zorluğu ve şiddetli omuz ağrısı (nadir)
Aşının uygulandığı yerde şiddetli şişlik, şiddetli ağrı, kanama ve/veya kızarıklık görülmesi halinde tıbbi bakım amacıyla en yakın sağlık kuruluşuna başvurabilirsiniz.
Dünya Sağlık Örgütü, bilinçli anne adayları ve doğru sağlık politikaları sonucunda 2009 yılında anne ve bebek tetanosunun Türkiye’de elimine edildiğini duyurdu. Bu duyuru, hastalığın görülme sıklığının, 1000’de 1’in altına inmesi anlamına geliyor. Toplum sağlığı açısından oldukça ümit verici olan bu gelişmenin etkisini sürdürmek açısından hamilelikte tetanos aşısı uygulamasının sürdürülmesi önem taşıyor.
Referans:
https://www.ttb.org.tr/STED/sted0905/gebelikte.pdf
https://asi.saglik.gov.tr/asi-kimlere-yapilir/liste/30-yeti%C5%9Fkin-a%C5%9F%C4%B1lama.html
https://bingolkdch.saglik.gov.tr/TR,220259/gebelikte-asi-uygulamalari.html
