Epidural Anestezi İle Normal Doğum: Epidural Nedir?

Doğum zamanı yaklaşan anne adayları için en önemli konulardan biri doğumun nasıl yapılacağıdır. Doğum yöntemi belirlenirken anne adayının ve bebeğin sağlık durumu ve normal doğum için uygun olup olmadıkları değerlendirilir. Eğer normal doğum için bir engel yoksa bu durumda normal doğum, bir engel varsa sezeryan doğum tercih edilir. Normal doğum; annenin daha çabuk toparlanmasını sağlaması, hastaneye yatışı kısaltması ve bebeğin tip 1 diyabet, astım, obezite gibi kronik rahatsızlıklara sahip olma ihtimalini azaltması gibi faydalara sahiptir. Normal doğumun sebep olduğu ağrıyı azaltmak ve anneye daha rahat bir doğum imkanı sunmak için lokal anestezi uygulanması gündeme gelebilir.

Epidural Nedir?

Epidural, anne adayının arka bel bölgesine iğne enjeksiyonuyla lokal (bölgesel) anestezik uygulanması işlemidir. Bu işlem sayesinde annenin hissettiği ağrı, acı önemli derecede azalırken rahim kasılmaları hala hissedilebilir. Epidural ile normal doğumda anne ağrı hissetmezken hareket edebilir, doğum işleminin farkında olabilir.

Epidural Anestezi Nasıl Uygulanır?

İşlemin daha rahat yapılması için anne adayının oturarak öne doğru eğilmesi ya da yatar pozisyonda diz ve bacaklarını birbirine yaklaştırması istenir. Bu pozisyonlarla enjeksiyon yapılacak olan arka bel bölgesinin daha açık hale gelmesi amaçlanır. Enjeksiyon yapılacak bölge antiseptik ile temizlenir. İğne, omurga ve omurilik sinirlerinin arasına gelecek şekilde ilerletilir. Daha sonra iğne çıkartılarak yerine küçük plastik bir tüp koyulur ve tüp aracılığıyla lokal anestezik sinirlere iletilir. Anestezi doktoru, bu işlemleri rahim kasılmalarının olmadığı aralıkta yapar. O yüzden doktora kasılmaların bittiğini/başladığını haber vermek çok önemlidir. Epidural ile ağrının azalması 5-30 dakika arasında gerçekleşir. 

Epidural anestezi doğumun her aşamasında uygulanabilmekle birlikte genellikle doğumun başında uygulanır.

Epidural Doğumun Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

Epidural anestezi pek çok hastanede verilen yaygın bir hizmettir. Her konuda olduğu gibi epidural doğumun da kendine ait olumlu ve olumsuz yanları vardır. Anne adayları ve doktorlar, tüm bu durumları göz önünde bulundurarak karar almalıdır.

Epidural doğumun avantajları:

• Çok etkili bir yöntemdir. Ağrısız doğum imkanı tanır.
• Güvenlidir, nadiren komplikasyonlara neden olur.
• Annenin hareketleri ve ıkınma durumu genellikle kısıtlanmaz, doğum sırasında bu hareketler yapılabilir.
• Uzun süren doğumlarda annenin dinlenmesini ve gücünü toplamasını sağlar.

Epidural doğumun dezavantajları:

• Tıbbi nedenlerden dolayı herkese uygulanamaz.
• Anneye serum takılması ve kan basıncının yakından takip edilmesi gerekir.
• İdrar kontrolü kaybedilebileceğinden anneye sonda takılır.
• Birkaç saat boyunca bacaklarda his kaybı yaşanabilir.
• Doğumu yavaşlatabilir.
• Bazı durumlarda annenin ıkınma yetisinin kaybına neden olabilir.
• Bebek, doğum süresince sıkı bir şekilde takip edilmelidir.

Genel olarak efektif bir yöntem olan epidural anestezinin dezavantajları da vardır. Ancak yakın takip ve gerekli önlemlerin alınmasıyla bu dezavantajların etkileri minimuma indirilebilir.

Epidural Anestezinin Riskleri ve Yan Etkileri Nelerdir?

Epidural güvenli bir yöntemdir ve ciddi bir yan etkiye sebep olmaz. Ancak her tıbbi girişimde olduğu gibi epiduralde de bazı riskler mevcuttur. 

• Kan basıncında düşmeye neden olur: Epidural sırasında hafif bir tansiyon düşüşü beklenen bir durumdur. Tansiyon düşüşü bazen annenin hasta hissetmesine neden olabilir. Epidural sonrası annenin kan basıncı takip edilir ve gerekli durumlarda serum takılması gündeme gelebilir.
• İdrar kontrolü kaybolabilir: Epidural sonrası, idrar kesesinin (mesane) dolduğunu anlamayı sağlayan sinir etkilenebilir ve annenin mesane kontrolü kaybolabilir. Bu yüzden epidural etkisi geçene kadar anneye sonda takılarak idrar çıkışı sağlanır.
• Kaşıntı: Epidural anestezide kullanılan lokal anestezik türü bu etkiye sebep olabilir. 
• Mide bulantısı: Çok sık görülmemekle birlikte anesteziye bağlı olarak ortaya çıkabilir.
• Ağrının devam etmesi: Epidural yöntemle uygulanan ilaç dozunun ağrıyı tamamıyla kesmeye yetmediğinde ortaya çıkan bir tablodur. Bu durumda alternatif bir ağrı kesici yönteme ihtiyaç duyulabilir. 
• Baş ağrısı: Omuriliği saran zarın yanlışlıkla zarar görmesine bağlı şiddetli baş ağrısı görülebilir. Bu durumda baş ağrısının tedavisinde kullanılacak yöntem anestezi doktoruyla belirlenir.
• Solunumda yavaşlama: Epiduralde kullanılan bazı ilaçlara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu durum beklenen bir durumdur ve bu yüzden anneler sıkı solunum takibi altında olur. Herhangi bir yavaşlama, zorlanma durumunda hemen tedaviye başlanır.
• Geçici sinir hasarı: Enjeksiyonda kullanılan iğne ya da tüp, ilgili bölgedeki sinirlere zarar verebilir. Bu durumda vücudun alt kısımlarında kuvvet veya his kaybı meydana gelebilir. Nadir görülen bir yan etkidir. Genellikle günler, haftalar içinde düzelir.
• Enfeksiyon: Enjeksiyon yapılan bölgede enfeksiyon gelişebilir. Enfeksiyonun vücuda yayılması sık görülen bir durum değildir. Enfeksiyonun durumu ve yayılımına göre antibiyotik tedavisi başlanır.
• Kalıcı sinir hasarı: Nadir görülen bir durum olan kalıcı sinir hasarı, hareket ve hissiyat kaybının kalıcı olarak yitirilmesine sebep olabilir. 

Epidural Sonrası İyileşme Nasıl Olur?

Epidural anestezi verilmesi kesildikten sonra işlemin neden olduğu etkiler birkaç saat daha devam edebilir.  Epidural sonrası bacaklara kuvvet ve his kaybı geri gelmeden önce ayağa kalkmak kesinlikle önerilmez. Bu süreçte yatar vaya oturur pozisyonda olmanız tavsiye edilir. İşlemden sonraki saatlerde ciltte hafif karıncalanma hissi görülebilir. Annede ağrı kontrolünü sağlamak için doğum sonrası ağrısının olup olmadığı sorulur ve ağrısı varsa ağrı kesici verilir.  Epidural sonrası araç kullanmak, alkol tüketmek sakıncalı olabilir. 

Epidural Hangi Durumlarda Yapılamaz?

Epidural bazı durumlarda uygulanamayabilir. Bu durumlar: 

• Anne kan sulandırıcı ilaç kullanıyorsa,
• Annenin, kanın pıhtılaşmasını sağlayan platalet adı verilen kan elemanlarının sayısı azsa,
• Annede  aktif kanama varsa,
• Enjeksiyon yapılacak bölgede veya kanda  enfeksiyon varlığında,
• Annenin serviks (rahim ağzı) genişlemesi 4 cm’nin altındaysa,
• Epidural boşluk, doktor tarafından tespit edilemiyorsa,
• Doğum çok hızlı ilerliyor ve ilacın verilmesi için gereken zaman yoksa epidural uygulaması yapılmaz. 

Epidural Sezeryan Doğuma Neden Olur mu?

Epidural anestezi kullanımı, doğumun sezeryan olma ihtimalini artırmaz. Başka sebeplerden dolayı sezeryan doğum yapacak olan kadınlarda genel anestezi yerine yüksek doz ilaçlı epidural anestezi kullanılabilir. Sezeryan doğumda epidural kullanılması annenin doğum deneyimini yaşamasını, doğumdan hemen sonra bebeğini kucaklamasını sağlar. Genel anestezide bu maalesef mümkün değildir.

Epidural Anestezi Bebeği Etkiler mi?

Epiduralde kullanılan ilaçların dozu oldukça düşüktür. Bu ilaçların bebeğe zarar verdiğine dair herhangi bir bilgi yoktur. 

Epidural Yerine Ağrı Kesiciler Kullanılabilir mi?

Ağrı kesiciler anne adaylarına, direkt kan dolaşımına ya da solunum yoluyla vücuda verilebilir. Ağrı kesicilerin uygulanma yolu epidurale göre daha rahat ve kolaydır. Ancak ağrı kesicilerin sebep olduğu yan etkiler epidurale göre daha fazladır. Epiduralin daha güvenilir bir yöntem olması ve yan etkilerinin daha hafif görülmesi sebebiyle doğum sırasındaki ağrıyı gidermede en öncelikli yöntem epidural anestezidir.

Epidural yöntem anneye doğum deneyimini acısız yaşama şansı verir. Ağrıyı kesmesi ama hareket kabiliyetinin devam etmesi sayesinde annenin ıkınma yoluyla doğuma yardımcı olabilmesini sağlar. Hem normal hem sezeryan doğumda uygulanabilir bir yöntemdir. Pek çok merkezde sıklıkla yapılan bir uygulamadır. Ciddi yan etkilere sebep olması oldukça nadir görülür bu yüzden güvenli bir yöntemdir. Epidural yöntemle ilgili daha ayrıntılı sorularınızı doktorunuza sorabilir, epidural doğumun size uygun olup olmadığını öğrenebilirsiniz. 

Referans:

https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/643837

Local Anesthesia

Op. Dr. Ahmet Hayati

İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun oldu. Yıllardır çalıştığı özel kliniğinde, perinatoloji alanında uzmanlaşmıştır.