Evlat edinme, çocuğu olmayan ailelerin sıklıkla tercih ettiği bir yöntemdir. Kimsesiz ya da çeşitli sebeplerden dolayı ailesi tarafından bakılamayan çocukların gönüllü ailelere verildiği evlat edinme sistemi, çocuk sahibi olamayan ailelerin evlat sevgisiyle tanışmasını ve hayata dezavantajlı bir şekilde başlayan çocukların aile ortamı içinde büyüyebilmesine olanak sağlar.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından kontrol edilen evlat edinme işleminde çocuğun resmi soybağı değiştirilir ve bu sebeple de tüm adımların yasal yollarla atılması son derece büyük önem taşır. Eğer siz de evlat edinmek istiyorsanız ve bunu nasıl gerçekleştirebileceğinizi merak ediyorsanız, size özel olarak hazırlanan bu rehberi inceleyebilirsiniz.
Evlat Edinme Nedir?
Evlat edinme işlemi; anne ve babalarının vefatı ya da ailelerin maddi yetersizlik, hapse girme, boşanma gibi sebeplerle çocuklarına bakamaz hâle gelmesi gibi sebeplerle devlet kurumlarına verilen çocukların yasal anne ve babalara verilmesi durumudur. Yasal bir işlem olan evlat edinme prosedürleri tamamlandığında, edinilen evlat, ailenin soy kütüğüne işlenir ve resmi olarak o ailenin çocuğu hâline gelir. Evlat edinilen çocuklar, ailelerin doğal yollarla sahip olduğu çocuklarla aynı haklara sahip olur.
Evlat edinme işlemi, kimi zaman koruyucu ailelik ve gönüllü ailelik gibi yöntemlerle karıştırılır. Esasında bu üç yöntem, birbirinden son derece farklıdır. Koruyucu ailelik, çocuğun bakım sorumluluklarını gönüllü ya da ücret karşılığında üstlenmek anlamına gelir. Koruyucu aileler, seçtikleri 1 ila 3 çocuğun bakım, eğitim, barınma, sağlık gibi sorumluluklarını yerine getirir ancak çocuk, yasal olarak bu ailenin nüfusuna işlenmez. Gönüllü ailelik işleminde ise devlete ait çocuk bakım kuruluşlarında çocuklara çeşitli etkinlikler düzenlenir ve çocuklar, özel günler ve dönemler haricinde devlet kuruluşunda yaşar. Evlat edinilen çocuklar ise tamamen evlat edinen ailenin çocuğu hâline gelir. İşlemler tamamlandıktan sonra çocuk ailenin soyadını taşır, ailenin evinde yaşar ve tüm sorumlulukları aileye ait olur.
Evlat edinme işlemi, iki yolla gerçekleşir. Bu yollardan ilki ve en yaygın olanı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı kuruluşlara doğrudan başvurmaktır. İkinci yöntem ise çocuğu bizzat ailesinden almaktır. Çocuk sahibi aileler, bakamayacakları çocukları maddi durumu iyi olan ailelere bizzat evlat vermeyi tercih edebilir ve tarafların anlaşması durumunda evlat edinmek için işlemlere başlanabilir. Bu durumda yasal işlemlerin “Aile Mahkemesinde” ya da “Asliye Hukuk Mahkemesinde” gerçekleştirilmesi şarttır. Kimi aileler, kendi aralarında anlaştıktan sonra herhangi bir yasal işlem yapmadan çocuğu doğrudan kendi nüfusuna yazdırma yolunu tercih etse de bu durum zaman içinde hukuki sakıncalar doğuracağı için kesinlikle önerilmez.
Bebek ya da Çocuk Evlat Edinmenin Şartları
Evlat edinme prosedürleri, yenidoğan bebeklerde de akli melekelerini kazanmış çocuklarda da büyük oranda aynıdır. İki işlem arasındaki tek fark, aklı ermeye başlayan çocuklardan kendisini isteyen aileyi isteyip istemediğine dair onay alınmasıdır. Yenidoğan bebek evlat edinirken, çocuk biyolojik ailesinin nüfusuna kayıt ettirilmemiş bile olsa yasal işlemlerin uygulanması zorunludur.
Kimi aileler, henüz herhangi bir soy kaydı bulunmayan bebeklerin doğrudan evlat edinen ailenin nüfusuna kaydedilmesinin yeterli olduğunu düşünür. Ancak bu durum, evlatlık işlemlerinde zorunlu olan yasal sürecin gerçekleştirilmediği anlamına gelir ve bebeğin soybağının yasal olmayan yollarla değiştirilmesi nedeniyle pek çok farklı soruna yol açabilir. Bebek ya da çocuk evlat edinmek isteyen ailelerin karşılaması gereken şartlar ise şu şekildedir:
- Evlat edinmek isteyen çiftin en az 5 yıldır resmi nikâhla evli olması,
- Eğer çocuğun anne ve babası yaşıyorsa ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı kuruluşlara çocuğu evlat verme yetkisi vermemişlerse her iki ebeveynin de rıza göstermesi,
- Evlat edinmek isteyen ailenin çocuğa en az bir yıl boyunca koruyucu ailelik yapması,
- Hem anne hem de baba adayının yaşlarının 30’dan büyük olması,
- Anne ve baba adaylarının maddi durumunun yeterliliğini belgeleyebilmesi,
- Evlat edinmenin çocuğun yararına olacağının ispatlanması,
- Evlat edinmek isteyen taraftaki her iki kişinin de en az ilkokul mezunu olması.
Yukarıdaki şartların resmi evrakla ispatlanabilmesi durumunda, evlat edinme başvurusu Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı kurumları ya da yetkili mahkemeler tarafından incelenir. Şartların tam olarak karşılanamaması durumunda başvuru reddedilir. Başvurunun kabul edilmesi durumunda ise evlat edinme süreci başlar.
Evlat Edinme Süreci
Evlat edinme süreci, karşılıklı anlaşma yolunda farklı, devlet kurumlarından çocuk evlat edinme durumunda farklı şekilde işler. Aileler arası anlaşma yoluyla işlem gerçekleştiriliyorsa, ilgili mahkemenin yasal başvuruyu incelemesi ve lehte karar vermesiyle birlikte evlat edinme süreci tamamlanır ve çocuk, yeni ailesinin soy kütüğüne işlenir. Devlete ait kurumlardan kimsesiz çocuk evlat edinmede ise başvuru değerlendirmesinden sonra sosyal inceleme yapılır. Sosyal incelemede, evlat edinmek isteyen ailenin evinin, işyerinin, yaşadığı semtin ve yakın çevresinin evlatlık çocuk almaya uygun olup olmadığına bakılır. Bu adım da olumlu şekilde sonuçlanırsa, anne ve baba adayları sıraya alınır ve sıra kendilerine geldiğinde uygun bir çocuğu evlat edinmelerine izin verilir.
Devlet kuruluşlarında sıra beklemeden çocuk evlat edinmek de mümkündür. Bunun için, ailenin en az iki kardeşi birlikte evlat edinmesi gerekir. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı kuruluşlarda kalan kardeşlerin öncelikle aynı aileye, olmuyorsa da birbirine yakın semtlerde oturan ailelere evlatlık verilmesi hedeflenir. Bu yüzden tüm kardeşleri birden evlat edinmek isteyen aileler, sıradan muaf tutulabilir ve evlat edinme işlemleri hızlandırılabilir. Çocuğun ya da çocukların aileye teslim edilmesi, yasal sürecin tamamlandığı anlamına gelmez. Çocuklar, ilk etapta bir yıllık süreyle ve geçici sözleşmeyle aileye verilir ve bu süre zarfında devlet yetkilileri tarafından gözlemde bulunulur. Bir yıllık izlem süresinin sonunda ailenin çocuğun her türlü bakımını başarıyla gerçekleştirdiği raporlanırsa işlemler tamamlanır ve çocuk, yeni ailesinin soy kütüğüne dahil edilir.
Kaynakça:
1- https://www.korev.org.tr/p/10/evlat-edinme-nedir
2- https://www.ssk.biz.tr/evlat-edinme-sartlari/
