Karaciğer, enerji depolanması ve kimyasalların filtre edilmesi gibi birçok önemli görevi gerçekleştirir. Karaciğer fonksiyonlarının bozulması, vücutta birçok aksamaya ve önemli sorunlara neden olur. İnsan metabolizmasının ana organı olan karaciğer, AST ve ALT gibi birçok enzimin oluşumundan sorumludur. Karaciğerde mevcut olan ya da oluşabilecek sorunları tespit etmek için bakılan en yaygın test, Aspartat Aminotransferaz (AST) ve Alanin Aminotransferaz (ALT) sonuçlarıdır. AST testi, Alanin Aminotransferaz (ALT) testi ile birlikte yapılır. AST ve ALT arasında yapılan oranlamaya göre karaciğer fonksiyonları değerlendirilir. AST ve ALT, hasarlı olan karaciğer hücrelerinden daha fazla salınır. İnsan metabolizmasının ana organlarından biri olan karaciğer, AST ve ALT gibi birçok enzimin oluşumundan sorumludur. AST düşüklüğü ve yüksekliği konularına geçmeden önce sıklıkla merak edilen “AST nedir?” sorusunu yanıtlamak gerekir.
İçindekiler
Aspartat Aminotransferaz / AST Nedir?
AST nedir? AST, kanda bulunan diğer kan hücreleri gibi sürekli olarak bir miktar kanda bulunur. Kan hücrelerini ölçmek için yapılan biyokimya laboratuvar testi ile aspartat aminotransferaz (AST) düzeyi ölçülür. AST sonucuna bakarak karaciğer çalışma fonksiyonu ve karaciğer harabiyeti araştırılır. AST ve ALT kıyaslaması yapılarak karaciğer hastalıkları ve nedenleri hakkında bilgi sahibi olunabilir. Hasar gören karaciğer, kana daha fazla AST karışmasına ve dolayısıyla AST yükselmesine sebep olur. Aspartat aminotransferaz (AST) yüksekliği, karaciğer ya da AST bulunan böbrek, beyin ve kalp gibi diğer organlarda hastalık olabileceği şüphesini uyandırır. Ayrıca kas hasarlanmaları da AST yüksekliğine neden olabilir. Karaciğer fonksiyonlarında bozulma olmasıyla bu değer yükselir ve hastalık olabileceği anlamına gelir. Karaciğer hastalıklarına aşağıdaki nedenler örnek olarak verilebilir ve bu durumlarda AST değerlerine bakılabilir:
- Akut ve kronik hepatit gelişen hepatit virüsleri,
- Aşırı alkol alımı,
- Obezite,
- Karaciğeri yoran ilaç kullanımı (Örneğin akne tedavisi için kullanılan ilaçlar),
- Kaşeksi (Aşırı kilo kaybı),
- Sarılık,
- Siroz,
- Koyu renkli idrar,
- Ciltte kaşıntı,
- Mide bulantısı,
- Ayak ve bacaklarda ödem olması,
- Sürekli halsizlik/yorgunluk,
- Diyabetik ya da metabolik sendrom varlığı.
Aspartat Aminotransferaz / AST Testi Nasıl Yapılır?
Aspartat Aminotransferaz (AST) testi diğer laboratuvar testleri gibi vücuttan alınan kan ile değerlendirilir. Öncesinde hazırlık yapılmasına gerek duyulmaz fakat hastadan, bir gün öncesinde alkol almaması beklenir. Uygun olan damardan kan alınarak laboratuvara gönderilir ve incelemesi yapılır.
Aspartat Aminotransferaz (AST) Yüksekliği ve Düşüklüğü Nedir?
Aspartat Aminotransferaz (AST) normal değerleri kadınlarda 0-31 IU/L, erkeklerde ise 0-35 IU/L referans aralığında olmalıdır (1). AST yüksekliği bazı önemli hastalıkların belirtisi olabileceği gibi AST düşüklüğü de bazı nedenlere bağlı olarak görülebilir. Bu nedenlere böbrek hastalıkları, üre yüksekliği, diyabetik ketoasidoz, gebelik ve B6 vitamin eksikliği örnek olarak verilebilir. AST yüksekliği ise halsizlik, mide bulantısı ve kusma, iştahsızlık ve kilo kaybı, sarılık ve karın ağrısı gibi belirtilerle kendini belli edebilir.
Bebeklerde AST Yüksekliği Normalde Kaç Olmalıdır?
Yenidoğan dönemi hastalıklarında erken tanı çok büyük önem taşır. Bu dönemde farklı hastalıklar benzer belirtiler gösterebilir. Erken ve doğru tanının çok önemli olduğu yenidoğan döneminde, doğru tanı ve tedaviyle normal gelişim sağlanabilir. Yenidoğan dönemde aileden tıbbi öykü alınması son derece önemlidir. Örneğin anneden geçebilen hepatit varlığı olması, rahatsızlık hakkında çok önemli bilgiler sunar. Bu yüzden aileden alınan sağlık öyküsü, bebeğin sağlığını korumak ve uygulanacak tedavileri belirlemek açısından değerlidir. Hepatit gibi virüslere bağlı oluşabilecek hastalıkların ve karaciğer fonksiyonunun değerlendirmesi için bebeklerden de AST/ALT değerleri istenir. Yapılan testlerde ALT, AST’ye göre daha spesifik bir enzimdir. Aminotransferaz artışı gözlenen hastalar değerlendirilirken önemli olan ALT ve AST enzimlerinden hangisinin daha fazla yükselmiş olduğudur. Transaminaz yüksekliği olan hastalarda şunlara dikkat edilmelidir:
- Daha önce görülen AST/ALT yüksekliği,
- Halsizlik, hızlı yorulma,
- İştahsızlık,
- Karın ağrısı, mide bulantısı ve kusma,
- Sarılık,
- Viral enfeksiyon,
- İdrar rengi.
Aminotransferazlar için belirtilen referans aralıkları daha çok yetişkinler için olmakla birlikte çocuklar ile ilgili belirtilen değer aralıkları daha çok yapılan araştırmalara dayanmaktadır. ALT üst değeri için 18 aydan küçük erkeklerde 60 U/L, kızlarda 55 U/L’dir. 5 ile 18 yaş arası erkeklerde 40 U/L, kızlarda 35 U/L değer aralığındadır. 10 ile 18 yaş arası kız ve erkek çocuklarda ise ALT üst sınırı 40 U/L olarak belirlenmiştir. (2)
Halsizlik, yorgunluk, mide ağrısı, mide bulantısı ve kilo kaybı gibi sorunlar yaşıyorsanız en yakın sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Kaynakça:
