Epilepsi, beyin sinir hücrelerinde anormal ve aşırı elektriksel deşarj sonucunda ortaya çıkan, ani gelişen ve altta yatan başka bir hastalık ile tetiklenmemiş, tekrarlayıcı epileptik nöbetlerle karakterize olan nörolojik bir tablodur. Bebeklerde nöbet, özellikle doğumdan sonraki ilk bir aylık süreçte sık görülen ve merkezi sinir sistemine dair pek çok bozukluğun ilk belirtisi olarak değerlendirilen önemli bulgulardan biridir. Ancak yenidoğan döneminde nöbetler sıklıkla epileptik nöbet olarak ortaya çıkmaz, daha çok başka hastalıklara bağlı olarak gelişir. Yenidoğan döneminde epileptik nöbet sıklığı görece az olup tüm yenidoğan nöbetlerinin yalnızca %15’i epilepsi kaynaklıdır. Fakat yenidoğan döneminden sonraki 1-12 aylık süt çocukluğu dönemi, tüm yaş grupları içerisinde epilepsi sıklığının en fazla olduğu gruptur. Bu dönemde bebeklerde epilepsi belirtileri yakın izlenmeli, nöbet sırasında gelişebilecek komplikasyonlar ve acil müdahale girişimleri hakkında bilgi sahibi olunmalıdır. (4)
İçindekiler
Bebeklerde Epilepsi Belirtileri Nelerdir, Epilepsi Nasıl Anlaşılır?
Epilepsili bebekler ve çocuklar yalnızca nöbetin klinik seyri açısından değil, EEG (Elektroensefalografi) paterni, ortaya çıkma nedeni ve ilaçlara yanıt açısından da yetişkinlerden farklıdır.(2) Aynı zamanda bebeklerde epilepsi ve epileptik nöbet bulguları bebeğin yaşına (haftasına-ayına) göre değişiklik gösterir.
Süt çocukluğu döneminde epileptik nöbetler sıklıkla infantil spazm şeklinde gelişir. Kol ve bacaklarda, boyun ve gövde kaslarında şiddetli kasılmalarla seyreden bu nöbetler genellikle 4-9 aylık çocuklarda, gün içinde sık tekrarlayan ataklar halinde görülür. Ataklara gülme ve ağlama gibi davranışlar eşlik edebilir. (2)
Bebeklerde epileptik nöbetlerin bir diğer formu Grand Mal olarak tanımlanan, çift taraflı tonik-klonik kasılmalarla seyreden nöbetlerdir. Bu nöbet esnasında bebek bilinç kaybı yaşar, ekstremiteler sık aralıklarla düzensiz olarak kasılır ve bu durum en fazla 40 saniye kadar sürer. Nöbet sırasında çenenin kilitlenmesi, idrar veya gaita kaçırma gibi durumlar yaşanabilir. Nöbetlerden sonra ise bilinç bulanıklığı, sersemlik hali ve uykuya meyil gelişir; ardından birkaç saatlik derin uyku dönemi görülebilir. (2)
Epilepsi Tedavi Yöntemleri
Epilepsi tanısını takiben kişi için antiepileptik ilaç tedavisine başlama kararı verilirken nöbetlerin tipi, epileptik sendrom çeşidi, sendromun çeşidine göre nöbetlerin beklenen doğal seyir ve tekrarlama riskinin belirlenebilmesi kritik önem taşır. Epilepsi tedavisinin temel amaçları nöbet öyküsünü sonlandırmak ya da nöbet sıklığını mümkün olduğunca azaltmak, uzun dönem antiepileptik tedavi ile ilgili yan etkilerden kaçınmak ve hastanın psikososyal sağlığını ve günlük yaşam rutinlerini sürdürmesine yardım etmektir. (1)
Genellikle kişiye başlanan ilk uygun antiepileptik ilaç tedavisi ile nöbet kontrolü %75 oranında sağlanır. Ancak hangi hastada hangi antiepileptik ilaç ile en iyi yanıtın alınabileceğini önceden tahmin etmek mümkün değildir. Dolayısıyla başlangıç tedavisinde ilaç seçimi mevcut nöbet belirtilerine, cinsiyet, yaş, ek hastalıklar, kullanılan ilaçlar, karaciğer ve böbrek fonksiyonları, genetik özellikler ve ailede epilepsi tanısı varlığı gibi diğer kritik faktörlere göre belirlenir. (2)
İki ya da daha fazla antiepileptik ilacın bebek için uygun doz ve süre ile kullanılmasına rağmen epileptik nöbet sayısında azalma olmazsa bu durumda hastalık dirençli epilepsi olarak tanımlanır. İlaca dirençli bazı epilepsi hastalarında cerrahi tedavi, VGS (vagal sinir stimülasyonu) tedavisi, ketojenik diyet gibi tıbbi diyet tedavileri ve derin beyin stimülasyonu olmak üzere diğer tedavi seçenekleri düşünülebilir. (2,3)
Dikkat Etmeniz Gerekenler
Bebeklerde epilepsi varlığında dikkat etmeniz gerekenler şu şekilde sıralanabilir:
- Bebeğiniz epilepsi tanısı aldığında yapmanız gereken ilk şey, epilepsi tanımına bütünüyle hakim olmak olmalıdır. Belirti ve bulguları erken fark edebilmek, nöbet sürecinin ilerleyişini öngörebilmek ve gerekli durumlarda acil müdahale bilgisine sahip olmak son derece önemlidir.
- Bebeğinize her dönemde ihtiyaç duyduğu desteği sağlayabilmek için öncelikle anne baba olarak sizlerin, kaygı ve korku gibi karışık duyguları kontrol altına almanız gerekir. Epilepsi ile ilgili doğru kaynaklardan doğru bilgileri edinmek, anne babaların kaygı kontrolü için son derece önemlidir.
- Epilepsi nöbetleri sırasında düşme ve buna bağlı yaralanma riski artış gösterir. Dolayısıyla ev içerisinde güvenli bir ortam yaratmak ve ilerleyen yaşlarda bu ortamı çocuğun ihtiyaçları doğrultusunda şekillendirmek gerekir.
- Dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri şüphesiz ki ilaçları zamanında ve doğru şekilde kullanmaktır. Bebeğinizin ilaç uygulamaları ve diğer tedavi rutinlerinin aksamaması için alarmlardan faydalanabilirsiniz.
- Bebeklerde epilepsi nöbetini tetikleyen pek çok etken vardır. Bebeğin uykusuz kalması, öğün atlaması, uzun süre açlık, stres, heyecan, üzüntü gibi olumsuz duygu durumları, çeşitli hastalıklar ve yüksek ateş, epileptik nöbete neden olabilen etkenlerden başlıcalarıdır. Bu gibi durumları kontrol altında tutarak bebeğinizin nöbet sıklığını azaltabilirsiniz. (3)
Epilepsi, hayatın her döneminde profesyonelce ele alınması gereken ciddi bir sağlık problemidir. Uzman desteği ile hastalığı hem fiziksel hem zihinsel hem de psikososyal bir bütün olarak değerlendirmek, hastalığa bağlı gelişebilecek komplikasyonları önleyeceği gibi hastanın hastalığa uyumunu artırır, günlük yaşam rutinlerini sürdürebilmesini kolaylaştırır. Bu doğrultuda bebeklerde epilepsi belirtileri hakkında bilgi sahibi olmalı ve bu belirtilerle karşılaşmanız durumunda mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.
Kaynakça:
(1): ANKARA, 2021
(2): ÇOCUKLUK ÇAĞI EPİLEPSİLERİ VE FEBRİL KONVÜLSİYON
(3): Aileler için Epilepsi Rehberi
(4): Yenidoğan ve sütçocuğunun epileptik sendromlar
