Babinski Refleksi Nedir? Nasıl Test Edilir?

Ekstansör plantar refleksi olarak da adlandırılan Babinski refleksi, bebeklerde iki yaşına dek görülmesi beklenen reflekslerden biridir.

Tüm bebekler, dünyaya gözlerini açtıklarında belirli reflekslere sahiptir. Söz konusu reflekslerin büyük çoğunluğunun, insanın evrimsel geçmişinden miras kaldığı ve bu sayede halen varlığını sürdürdüğü düşünülür. Bebeklerin sağlıklı gelişim sürecinin takip edilebilmesi için, bazı reflekslerin test edilmesi büyük önem taşır. Peki, yenidoğan bebeğiniz hangi refleksleri hangi durumlarda göstermelidir?

Yenidoğan bebeklerde görülen başlıca refleksler temelde 7 başlığa ayrılır: Arama- emme, sıçrama (moro), basma ve adımlama, aksırma- öksürme, Babinski, yakalama ve tonik ense refleksi. Söz konusu reflekslerin varlığını tespit etmek, bebeklerin sağlıklı gelişim sürecini takip edebilmek açısından büyük önem taşır. Çünkü bu reflekslerden biri ya da birkaçı bebeklerde gözlemlenmediğinde, santral sinir sisteminde bazı problemler olduğu düşünülebilir.

Babinski Refleksi Nedir?

Babinski refleksi adını, 1896 yılında yayınladığı bir makaleyle bebeklerde bir davranış örüntüsü keşfettiğini duyuran Fransız nörolog Joseph Babinski’den alır. Joseph Babinski, daha sonra sürdürdüğü araştırmaları sonucunda, makalesinde davranış örüntüsü olarak adlandırdığı reaksiyonun bir refleks olduğunu saptar. Literatüre ekstansör plantar refleksi olarak geçen bu reaksiyon, bebeklerin ayak tabanının kalem ya da çubuk gibi bir cisimle hafifçe uyarılması sonucunda test edilir. Uyaran karşısında bebeklerin ayak baş parmağı dışarı doğru kıvrılır, kalan parmaklar ise birbirinden ayrılarak açılır.

Babinski refleksinin keşfedilmesi, pediatristler için önemli bir dönüm noktasıdır. Çünkü bebeklerin ayak parmaklarının içeriye ya da dışarıya doğru bükülmesi, sinir ve beyin sisteminin verdiği nörolojik reaksiyonların izlenmesi açısından son derece önemli bir ipucudur. Keza doktorlar, yetişkinlerde de gerek duyduklarında Babinski refleksi testini uygulayarak nörolojik çıkarımlarda bulunabilir.

Babinski Refleksi Ne Zaman Gözlemlenmelidir?

Babinski refleksinin bebekler 2 yaşını doldurana dek gözlemlenmesi beklenir. Bazı bebeklerde söz konusu refleks, 1 yaşın sonunda da kaybolabilir. Ancak 2 yaşını doldurmuş bebeklerde halen Babinski refleksi gözlemleniyorsa, doktorların ayrıntılı bir nörolojik muayene yapması gerekebilir. Özellikle yetişkinlerde, Babinski refleksinin gözlemlenmemesi beklenir.

Yenidoğan bebeklerde Babinski refleksi testi uygulandığında gözlemlenen reaksiyonlar, üç farklı başlıkta değerlendirilir. Söz konusu reaksiyonlardan ilki, bebeklerin parmaklarının bükülmesidir. İkincisi, baş parmağın dorifleksiyonu gerçekleştikten sonra diğer parmakların uzatılmasıdır. Pozitif Babinski refleksi olarak da adlandırılan uzatma tepkisi, yenidoğan bebeklerde tamamen normal bir reaksiyon olarak kabul edilir. Üçüncü başlık ise, belirsiz olarak adlandırılan tepkileri kapsar. Bebeklerin parmaklarının esnemesi, daha sonra açılması ya da tepkilerin yalnızca bir ayakta gözlemlenmesi gibi durumlarda; test yeniden tekrarlanabilir.

Babinski refleksinin bebeklerin dünyaya gelişinden sonraki ilk altı ay içinde gözlemlenmemesi, olumsuz bir bulgu olarak kabul edilir. Zeka geriliği, beyin felci ve motor becerilerinde gecikme gibi olasılıklar düşünülebilir.

Nasıl Test Edilir?

Yenidoğan bebekler, sinir sistemlerini tamamen kontrol edemez. Keza, bu nedenle bebeklerde farklı refleksler gözlemlenir ve söz konusu reflekslerin belirli bir zaman dilimi sonucunda kaybolması beklenir. Pediatristler, çoğunlukla bebeklerin doğumundan hemen sonra ya da ilk kontrolleri sırasında, ilgili reflekslerin varlığını kontrol etmek için bir dizi test uygular. Babinski refleksinin varlığını tespit etmek için uygulanan test oldukça basittir.

Doktorlar, bebeklerin ayak tabanlarını kalem, anahtar ya da ince bir çubuk yardımıyla hafifçe çizer. Uyaran olarak kullanılan cisim, bebeklerin topuklarından ayak parmaklarına doğru ilerleyecek şekilde hareket ettirilir. Böyle bir durumda bebeklerin ayak baş parmağı havaya doğru kalkabilir. Diğer dört parmak da birbirinden ayrılarak açılabilir, ancak bu reaksiyon her zaman gözlemlenmez. Bu noktada ayırıcı kriter, bebeklerin ayak baş parmağının ters yöne doğru bükülmesidir.

Bebeğinizin sahip olduğu refleksleri tespit etmek için yapılan testlerin, bir pediatrist tarafından uygulanması büyük önem taşır. Çünkü hem yetişkinlerde hem de bebeklerde, refleks testleri sonucunda doğru ve ayırıcı bir tanı koyabilmek için birkaç alıştırma yapmak gerekebilir. Siz de Babinski refleksi testini bebeğinize uygulayabilirsiniz. Ancak test doğru şekilde ve yeterli sayıda uygulanmadığı takdirde, yanıltıcı sonuçlarla karşılaşabilirsiniz. Bu nedenle Babinski refleksi testinin doğrudan doktorunuz tarafından uygulanmasını isteyebilir, tespit edilen sonuçları doktorunuzla birlikte değerlendirebilirsiniz.

2 Yaşından Büyük Çocuklarda Babinski Refleksi

Az önce de sözünü ettiğimiz gibi, Babinski refleksinin bebeklerin 2. yaşlarını doldurdukları günden sonra da görülmeye devam etmesi, doktorların nörolojik incelemeler yapmak istemesine neden olabilir. Ancak Babinski refleksi, bazı bebeklerde 2 yaşından önce de kaybolabilir. 2 yaşını dolduran bebeklerde, çocuklarda ve yetişkinlerde; Babinski refleksi testi uygulandığında beş ayak parmağının da senkronize bir şekilde hareket etmesi beklenir. Elbette çocuklar ve yetişkinler de ayak tabanları bir cisimle uyarıldığında gıdıklanma hissi yaşayabilir. Ancak baş parmağın havaya kalkmasına rağmen diğer dört parmağın bükülmesi, başka bir deyişle baş parmak ve diğer parmağın zıt yönde hareketler sergilemesi; çocuklarda ve yetişkinlerde sağlıklı bir tepki olarak kabul edilmez.

Babinski refleksinin 2 yaşından büyük çocuklarda gözlemlenmesi; kortikosinal sistemdeki anormallikleri işaret eden belirtiler olarak değerlendirilebilir. Söz konusu anormallikler, metabolik ya da yapısal olabilir. Eğer babinski refleksi yalnızca bir ayakta gözlemleniyorsa, beynin hangi tarafının koordinasyon eksikliği ya da kas reaksiyonlarını kontrol etmekte zorluk çekilmesi gibi belirtilerden etkilendiği tespit edilebilir.

Çocuklara ya da yetişkinlere Babinski refleksi testi uygulandığında, hastalar ayak tabanlarının uyarılmasından rahatsız olmaları nedeniyle parmaklarını dorsifleksiyon pozisyonuna getirip uyaranı engellemeye çalışabilir. Böyle bir durumda, hastaların dikkatlerini test haricinde başka bir yöne odaklamalarının sağlanması ve testin yeniden tekrarlanması gerekir. Aksi takdirde, sağlıklı ve ayırıcı bir teşhis elde etmek zorlaşır. Ayak tabanı derisinin duyu kabiliyetini ya da ayak baş parmağının ekstansiyon hareketini engelleyen bir periferik sinir hastalığı söz konusu olduğunda, Babinski refleksi testinden alınan sonuç geçerli sayılamaz. Son olarak, taban derisi normalden kalın olan çocuklarda ve yetişkinlerde, yeterli güçte stimülasyon uygulanmaması halinde testten geçersiz sonuç alınabilir.

Ne Zaman Doktorunuza Danışmalısınız?

Bebeğiniz dünyaya geldikten kısa bir süre sonra, doktorunuz bebeğinizin sağlıklı gelişim sürecini takip edebilmek adına gerekli tüm testleri uygulayacaktır. Doktorunuz tarafından tarihi belirlenen tüm kontrol muayenelerini takip etmeniz ve bebeğinizi düzenli olarak kontrole getirmeniz, bebeğinizin sağlığını korumak adına uygulayabileceğiniz en pratik ve etkili yoldur. Henüz 1 yaşından küçük olan bebeğinizde Babinski refleksi olmadığını düşünüyorsanız, doktorunuzla iletişime geçerek gerekli kontrollerin yapılmasını talep edebilirsiniz. Böylelikle bebeğinizin nörolojik işlevlerini test edebilecek işlemler uygulanabilir.

Babinski refleksi testinin pratik gerektiren bir uygulama olduğunu aklınızdan çıkarmamalısınız. Bebeğinize test yaptığınız halde olumlu sonuç alamadığınızı düşünüyorsanız paniğe kapılmamalı, testin uzman doktorlar tarafından yinelenmesini sağlamalısınız. Babinski refleksinin gözlemlenmesi sayesinde erken teşhisin son derece önemli olduğu rahatsızlıklar tespit edilebilir. Bu nedenle aklınıza takılan tüm soruları doktorunuza çekinmeden yöneltmeyi, onun tavsiyeleri ve teşhisleri ışığında bir yol haritası çizmeyi ihmal etmemelisiniz. Böylelikle bebeğinizin sağlıklı gelişim sürecini doğrudan takip edebilir, onun yaşam kalitesini yükseltebilir ve olası nörolojik rahatsızlıklara karşı erken teşhis konulmasına destek olabilirsiniz.

Referans:

http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/21775/Umur_Tez_1.pdf?sequence=1&isAllowed=y

https://www.sciencedirect.com/topics/immunology-and-microbiology/babinski-reflex