Bebeklerde Kalça Ultrasonu

Ülkemizde yeni doğan bebeklerin belirli bir kısmında gelişimsel kalça displazisi yani gelişimsel kalça çıkıklığı görülebilir. Ancak erken tanı sayesinde genellikle oluşan bu kalça çıkıklığının tedavisi mümkündür. Bu sebeple tüm yenidoğan bebeklerde doğumdan sonraki ilk ayın sonunda bebeklerde kalça ultrasonu çekilir. Anne ve babalar, yenidoğan tarama testleri içerisinde bulunan kalça ultrasonu konusunda hassas davranarak, bebeklerinin ileriki yaşamda sağlıklı adımlar atmasına katkıda bulunabilirler.

Gelişimsel Kalça Çıkıklığı Nedir?

Gelişimsel kalça çıkıklığı, özellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda kalça ekleminin bulunması gereken yerde düzgün gelişmemesi durumunda ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Uyluk kemiğinin (femur) kalça ile birleştiği alan top formundadır ve kalça kemiğindeki yuvarlak şekildeki yuvasına oturarak eklem meydana getirir. Yapısından dolayı bu ekleme soket ve top eklemi adı verilir. Gelişimsel kalça çıkıklığı görülen bebeklerde bu eklemin soket kısmı çok sığ olduğundan femur başı yerine tam olarak oturamaz. Bu sebeple kalça eklemi gevşek formdadır.

Femur başı yanlış konumlandığı için kalça çıkığının meydana geldiği durum, yenidoğan bebeklerde en fazla görülen kas-iskelet sorunlarından biridir. Ancak erken tanı ve tedavi ile pek çok bebeğin normal gelişim süreci sürdürülebilir. Buna karşın tedavide geç kalınırsa, yaşam boyu devam eden kalça sorunları ile karşı karşıya kalınabilir. Bunlar topallayarak yürüme, genç yaşlarda başlayan kalça ağrısı, eklemde aşınma sonucu gelişebilecek erken dönem osteoartrit ve eklem hareketlerinde kalıcı kısıtlılıktır.

Kalça Ultrasonu Neden Çekilir?

Birçok anne-baba erken dönemde bebeğinde herhangi bir gelişim sorunu görmedikleri için bebeklerde kalça ultrasonu işlemini dikkate almaz. Bebek henüz yürümediği için oluşan kalça çıkıklığının aile tarafından fark edilmesi sıklıkla zordur. bu nedenle periyodik doktor kontrolleri problemin erken teşhisi için önemlidir. Kalça çıkıklığı bebeklerde farklı belirtiler eşliğinde de seyredebilir. Bu belirtiler genellikle şu şekilde tanımlanır:

• Her iki bacak arasında uzunluk farkının bulunması,
• Kalça eklemi hareketlerinde sınırlılık hali (örneğin, bacakların dışa doğru hareketinin engellenmesi),
• Bacaklardaki deri katlanmalarının şekil ve sayısında asimetri,
• Kalça ekleminin hareket ettirilmesi sonrasında tık şeklinde ses duyulması.

Bunların yanı sıra dış görünüşte herhangi bir sorun olmasa bile yaygın şekilde görülen kalça çıkıklığı riskini ortadan kaldırmak ve gereken durumlarda tedaviye erken başlamak için bebeklerde kalça ultrasonu çekilmelidir. Ultrason, bebeğe zarar vermeyen ve herhangi bir yan etkisi bulunmayan, ses dalgaları aracılığı ile görüntüleme sağlanan güvenli bir yöntemdir. Özetle, bebeklerde kalça ultrasonunun çekilme sebepleri şunlardır:

• Bebekte kalça çıkığı bulunup bulunmadığını saptamak,
• Kalça ekleminin olması gerektiği gibi gelişip gelişmediğini değerlendirmek,
• Ailede kalça çıkığı öyküsü varlığı halinde muhtemel risk durumunu tespit etmek,
• Bebeğin makat geliş pozisyonunda doğması sebebiyle gelişmesi muhtemel kalça çıkığı ihtimalini gözlemlemek.

Yenidoğan bebeklerde ve belirli bir aya kadar bebeklerde kalça ultrasonu çekilirken, daha büyük bebek ve çocuklarda bir sorun tespit edilmesi halinde direkt kalça grafisi çekilir. Ancak en sağlıklı yöntem bebeğin kemik gelişiminin erken dönemidir. Aşağıdaki durumlarda doğumdan çok kısa sonra uzman doktor tarafından bebeklerde kalça ultrasonunun çekilmesi istenebilir:

• Fiziksel muayenede kalça eklemlerinde gevşeklik hissedilmesi,
• Doğum makat geliş pozisyonunda gerçekleşmişse,
• İkiz ya da üçüz gibi çoğul gebelik durumunda,
• 37. gebelik haftasından önce doğan prematüre bebeklerde,
• Ailede çocukluk çağı kalça rahatsızlıkları öyküsü varlığında.

Bebeklerde Kalça Ultrasonu Ne Zaman Çekilir?

Normal şartlarda yenidoğan bebekler doğumu takip eden 72 saat boyunca çocuk doktoru tarafından muayene edilerek gözlem altında tutulur. İlk fiziksel muayenede bir soruna rastlanmazsa 1. ayını dolduran bebeklere kalça ultrasonu çekilebilir. Erken tanı ve tedavi hususu için yenidoğan bebeklerin mutlaka 4 aylık oluncaya dek kalça ultrasonunun çekilmesi son derece önemlidir. Genellikle bu aylara kadar kalça çıkığı tanısı konulan bebekler atel gibi tedavi yöntemleri ile kolay ve hızlı şekilde tedavi edilebilir. Ancak ilerleyen aylarda geç kalınabileceğinden tedavi güçleşecek ve belki de cerrahî girişime ihtiyaç duyulacaktır.

Yeni doğan bebeğin normalden fazla kilolu olup olmaması da kalça ultrasonu çekimini etkileyebilir. Çünkü kilosu fazla olan bebeklerde ultrason sırasında kalça kemiğinin görünmesi zor olabilir. Böyle durumlarda doğumdan 1 gün sonra da ultrason çekilebilir.

Bebeklerde Kalça Ultrasonu Öncesinde Hazırlık Nasıldır?

Kalça ultrasonu çekimi öncesinde herhangi bir tıbbi hazırlık yapılmasına gerek yoktur. Ancak bebeğin daha sakin olması ve ağlamaması için karnının doyurulması gerekir. Diğer yandan çekim sırasında anne – babası yanında olan ve kendisi ile konuşularak sakinleştirilen bebeğin yine ağlayarak hareket etmesi engellenebilir. Kalça kısmına jel sıkılan bebeğin kıyafetlerinin ve bezinin kirlenmesi ihtimaline karşın ebeveynlerinin yedek kıyafet ve bez bulundurması da istenebilir.

Kalça Ultrasonu Nasıl Çekilir?

Kalça ultrasonu çekilecek bebeğin öncelikle sakinliğinden emin olunduktan sonra bezi açılır ve yan tarafına yatırılır. Daha sonra radyoloji uzmanı, ses dalgalarının iletilmesi için bebeğin kalçasına bir jel sürer. Ses dalgaları gönderen ve probe olarak adlandırılan başlık jelin sürüldüğü alan üzerinde gezdirilir. Böylece ses dalgalarından geri dönen ve cihaz tarafından algılanarak analiz edilen görüntüler ekranda incelemeye alınır. Bebeğin hem bacağı düz hem de kıvrılmış pozisyondayken kalça kemiği görüntüsü değerlendirilir. Bu işlem diğer taraf için de aynı şekilde uygulanır.

Bebeklerde kalça ultrasonu, oluşması muhtemel eklem sorunlarının tespit edilmesinde sık kullanılan etkili bir yöntemdir. Bu yöntemde de belirli değerler ve aralıklar normal olarak kabul edilir ve anormal bir durum olmadığını gösterir. Kalça ultrasonu normal değerleri bebekler için alfa 60º ve üstü, beta ise 55º ve altı olarak tanımlanmıştır.

Kalça Ultrasonu Bebeğe Zarar Verir mi?

Genel bilinenin aksine kalça ultrasonu X ışınları içermez ve sadece ses dalgaları ile görüntüleme olanağı sunar. Bu sayede bebeğe herhangi bir zararı yoktur. Oldukça güvenilir olan ve bebeklerde hiçbir ağrı veya sızıya neden olmayan bu yöntem, tarama ve teşhis açısından en pratik olan yöntemdir. Böylece tedavi uygulanan bebeklerin kontrolleri esnasında defalarca tekrarlanabilir.

Kaynaklar: