Hamilelik hayatınız boyunca deneyimlediğiniz ve deneyimleyeceğiniz her şeyden farklı bir süreçtir. Her haftası ayrı bir önem taşıyan bu 9 ay, anne ve baba adayları için aynı zamanda neredeyse her hafta yeni bir şey öğrenmek anlamına gelir.
Bu öğrenme sürecinde işinizi kolaylaştırmak adına, sizler için bir hamilelik ve doğum tıbbi terimleri sözlüğü hazırladık.
Hamilelik ve doğum ile ilgili anlamını bilmeye ihtiyaç duyacağınız her kelimeyi, alfabetik sıraya göre aşağıda bulabilirsiniz.
İçindekiler
A HARFİ
Amniyotik kese: Rahimde bebeğin içinde bulunduğu, içi sıvı dolu kese. Bu kese gebeliğin ilk haftalarında embriyonun üzerinde kendiliğinden oluşur.
Hamilelik boyunca plasenta, amniyotik sıvı ve embriyo bu kesenin içinde bulunur.
Amniyotik sıvı: Amniyotik kesesinin içi sıvı dolu bir kese olduğunu söylemiştik. Amniyotik kesenin içindeki bu sıvı amniyotik sıvı ya da amniyon sıvısı olarak adlandırılır.
Amniyotik sıvının temel görevleri hamilelik boyunca bebeği dış etmenlerden korumak, basınç ve sıcaklık dengesini sağlamak, ve enfeksiyonlara karşı koruma sağlamaktır.
Amniyosentez: Hamilelik boyunca bebek sağlığını kontrol etmek için bazı testler yapılır. Amniyosentez, doktorun gerekli gördüğü durumlarda, bebeğin genetik durumu ve akciğer özelliklerini test etmek için uygulanırç
Apgar testi: Apgar testi bir bebek dünyaya geldikten hemen sonra yapılan ilk testtir. Bebeğin solunum refleksi, kalp atış hızı, cilt rengi, ve kas esnekliğini test etmek için uygulanır.
Apgar skoru: Doğumdan hemen sonra yapılan testten 0-10 arası bir sonuç çıkar. Bu sonuca Apgar skoru ismi verilir. 4 puan ve altı durumlar acil, 4-7 puan arası durumlar doktor kontrolü gerektiren, 7 ve üstü puan ise sağlıklı bir bebeğin alması gereken skor olarak belirlenmiştir.
Atonik rahim: Rahimde yaşanan şekil bozuklukları kimi zaman rahim kaslarının güçsüzleşmesi ve gevşemesine yol açar. Bu tür bozulmalara tıpta atonik rahim ismi verilir.
B HARFİ
Braxton Hicks kasılmaları: Bu tıbbi terim halk arasında yalancı sancı olarak bilinir. Hamileliğin özellikle 24. haftasından sonra artan düzensiz kasılmalara verilen isimdir.
D HARFİ
Distosi: Yine halk arasında bilinen ismiyle zorlu doğum olarak tanımlanabilir. Çok uzun, zorlu ya da risk taşıyan doğumlar için kullanılan tıbbi terimdir.
Doppler ultrason: Doktorlar, bebek gelişimini takip etmek için birçok farklı ultrason yönteminden faydalanır. Doppler ultrason cihazı, yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanarak bebeğin kalp atışlarını ve gelişimini takip etmeye yarayan alettir.
Dörtlü tarama testi: Kromozomal bozuklukların tespiti için uygulanan, farklı dört kan bileşeninin ölçüldüğü test.
E HARFİ
Eklampsi: Preeklampsinin sara nöbeti ya da koma geçirmeye sebep olan daha ciddi hali.
Ektopik gebelik: Bilinen adıyla dış gebeliktir. Döllenmiş yumurtanın rahim dışında, genellikle fallop tüplerine, tutunması sonucu oluşur. Düşük ya da kürtaj ile sonuçlanır.
Embriyo: Döllenmeden sonra zigotun yeterli hücre bölünmesini sağlamasıyla anne karnındaki bebek artık embriyo olarak adlandırılır. Bu süre 10. haftaya kadar devam eder.
Epidural: Doğum yaparken annenin hissettiği acı ve rahatsızlığı hafifletmek için uygulanan bölgesel anestezi yöntemi.
Epziyotomi: Vajinal kesi ya da perineotomi de denir. Normal doğumda bebeğin vajinadan daha kolay çıkışını sağlamak, ve perine bölgesinde yırtık oluşumunu önlemek için uygulanan planlı cerrahi kesik işlemidir.
Erken Doğum: Gebeliğin 40. haftasından önce gerçekleşen doğumları ifade etmek için kullanılan terimdir.
Erken membran reptürü: Amniyotik kesenin doğum başlamadan önce yırtılması durumunu ifade eden terim.
F HARFİ
Fallop tüpü: Yumurtalık ve rahim boşluğu arasında yer alır. Yumurtalıktan çıkan yumurtayı, ve spermi alıp döllenmenin gerçekleşeceği yerde buluşturur. Aynı zamanda döllenen hücrenin rahime ulaşmasında da önemli rol oynar.
Fetüs: Hamileliğin 11. haftasından doğuma kadar olan süreçte anne karnındaki bebek fetüs olarak adlandırılır.
Folik asit: Bebek sağlığı ve gelişimi açısından oldukça önemli olduğu tespit edilmiş, B vitamini grubundan bir vitamin. Hamilelik öncesi ve süresinde takviyesi önerilir.
G HARFİ
Gebelik diyabeti: Hamilelik öncesi olmayan ve doğumdan sonra geçen diyabet türüne verilen isim.
Gebelik reflüsü: Hamilelik ilerledikçe rahim büyüyerek çevre organlara baskı yapmaya başlar. Mide ve yemek borusu da bu baskılanan organlar arasında yer alır. Gebelik reflüsü hamilelik sebebiyle yaşanan reflü problemi için kullanılan isimdir.
Glikoz tolerans testi: Gebelik diyabeti tespiti için uygulanan testtir.
Göbek kordonu: Bebeğin ihtiyaç duyduğu besin ve oksijeni anneden almasını sağlayan borudur. Göbek bağı olarak de bilinir.
H HARFİ
Hidroamniyoz: Amniyotik kesede normalden fazla amniyotik sıvı bulunması durumu.
Hiperemezis gravidarum: Hamilelikte yaşanan bulantı ve kusma problemlerine verilen tıbbi isim.
Human koryonik gonadotropin (HCG): Beta HCG ya da hamilelik hormonu olarak da bilinir. Vücut bu hormonu hamileliğin ilk zamanlarında üretilmeye başlar ve ilk trimesterin sonuna kadar hormon artışı hızla devam eder.
İ HARFİ
İkili test: Kromozomal anomalileri belirlemek için uygulanan testtir. Kan testi ve ultrason muayenesinden oluşur.
K HARFİ
Kan Uyuşmazlığı: Kan grubu Rh (-) olan bir annenin RH (+) bir bebeğe hamile olması sonucu oluşan duruma verilen isimdir. Anne vücudu bebeğe karşı antikor üretmeye başlar, iğne ile tedavisi kolayca mümkündür.
Kegel egzersizi: Doğumu kolaylaştrmak için yapılması önerilen egzersizlerdir. Pelvik tabanındaki kasları güçlendirir.
Kolostrum: Hamileliğin son dönemlerinde göğüsten gelen süte benzer sıvı.
Konjenital hastalık: Doğuştan hastalıkların tıbbi ifadesidir.
L HARFİ
Lanugo: Gebeliğin 26. haftasından itibaren fetüsün üzerini kaplayan ince tüy tabakası.
Loşi: Rahimde biriken kan, sıvı ve doku akıntılarının doğumdan sonra atılmasıyla oluşan vajinal akıntıya verilen isim.
M HARFİ
Makat prezentasyonu: Normal doğumda bebeğin önce kafasının vajinadan çıkması beklenir. Makat prezentasyonu ise kalçalar veya bacakların doğum kanalına baş kısımdan önce gelmesiyle oluşan anormal doğum pozisyonuna verilen addır.
Mastit: Emzirme döneminde memede oluşabilen bir tür bakteri enfeksiyonu.
Mekonyum: Yeni doğan bebeğin genellikle koyu yeşil renkte olan ilk dışkısına verilen isim.
N HARFİ
Nişan gelmesi: Doğuma yakın bir zamanda ya da doğumda vajinadan gelen kanlı, mukus kıvamında akıntı. Doğumdan önce gelmesi doğum habercisidir.
Non- stress Test (NST): Bebeğin anne karnındaki hareketlerinin test edilmesi işlemi.
Nöral tüp: Bebek gelişiminde ilerledikçe beyin, omurilik, omurga ve bel kemiği sinirlerine dönüşen yapı.
O HARFİ
Oksitosin: Pituiter bezleri tarafından üretilen bir hormondur. Rahmin kasılmasına yardımcı olduğu için doğumu kolaylaştırır.
P HARFİ
Pelvik muayene: Vajinal bölge, rahim ve yumurtalıkları içeren muayene bölgesidir. Hamilelik boyunca rahim kontrolü için önemlidir.
Plasenta: Göbek kordonu ile bebeğe bağlı olan, bebeğin beslenme, solunum ve dışkılama ihtiyaçlarının karşılanmasında görevli olan organdır. Hamilelik boyunca bebekle beraber gelişir. Doğumdan kısa bir süre sonra kendiliğinden vücuttan atılır.
Plasenta previya: Plasentanın rahim ağzını kapatacak kadar önde olması durumudur. Bu anormal durum normal doğuma engeldir ve erken doğum riskini arttırır.
Postmatüre: Gebeliğin 40. haftasından snra gerçekleşen doğumlarda bebeğe verilen isim.
Preeklampsi: Gebeliğin genellikle ilk zamanlarında yüksek tansiyon ile kendini belli eden hastalık. Gebelik zehirlenmesi olarak da bilinir.
Prematüre: Öngörülen doğum tarihinden en az iki hafta önce gerçekleşen doğumlara verilen isim.
Prolaktin: Meme dokusunda süt üretimi gerçekleştiren ve emzirmeye hazırlayan hormon. Halk arasında süt hormonu olarak bilinir .
R HARFİ
Relaksin: Doğum esnasında gerekli esnekliği sağlamaya yardımcı hormon. Bu hormonunamacı doğumu kolaylaştırmaktır, hamilelik boyunca üretilir.
S HARFİ
Servikal yetmezlik: Rahim ağzının hamilelik süresi bitmeden ve doğum kasılmaları başlamadan önce açılması durumu. İlk ve ikinci trimesterde yaşanması düşüğe sebep olabilir.
Serviks: Bir diğer adı rahim ağzıdır. Rahmin vajinaya açıldığı bölgeye verilen isimdir.
Sezaryen: Normal doğumun mümkün olmadığı ya da tercih edilmediği durumlarda uygulanan cerrahi doğum. Karın bölgesine atılan bir kesikle bebeği çıkarmak için alan yaratılır.
Spinal anestezi: Sezryen doğumlarda, anestezik ilacın bel kemiği çevresinde bulunan omurilik sıvısına enjekte edildiği anestezi türüdür.
T HARFİ
TORCH testi: Gebelik öncesi enfeksiyon tarama testidir. Gebelik sırasında bebeğe bulaşıp hastalık yaratabilecek mikroplar araştırılır.
Trimester: 40 haftalık gebelik süresinin üçe bölünmesiyle oluşturulmuş sistemde, her üç döneme verilen isim. İlk trimester hamileliğin başlangıcından 123. haftaya kadar, ikinci trimester 14-26. haftalar arası, son trimester ise 27. haftadan gebeliğin sonuna kadar olan dönemdir.
Transvers yatış: Doğum öncesi, bebeğin anne karnındaki duruşunun baş aşağı olması beklenir. Ancak her bebek bu pozisyonda olmaz. Bazı bebekler rahimde yan dönmüş pozisyonda uzanırlar. Bu yatışa tıpta transvers yatış denir.
Ü HARFİ
Üçlü Tarama Testi: İkili tarama testi sonucu riskli bulunduğunda bebekteki kromozomal naomalileri tespit etmek için üçlü tarama testi uygulanır.
V HARFİ
Verniks: Hamilelik sürecinin son 3 ayında bebek derisinin üzerinde deriyi kaplayan bir tabaka oluşur. Doğum sonrasında da gözlemlenen bu yağlı, beyaz renkli tabakaya verilen isim vernikstir.
Verteks: Normal doğuma elverişli olan pozisyon bebeğin rahimde baş aşağı durmasıdır. Bu pozisyonun tıptaki adı vertektir.
Referans:
https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/G%C3%BCvenli%20Annelik%20kat%C4%B1l%C4%B1mc%C4%B1%20kitab%C4%B11.pdf
https://srm.metu.edu.tr/tr/tip-sozlugu
