Endometriozis (Çikolata Kisti) Nedir? Ağrı Yapar mı?

Endometriozis halk arasında çoğunlukla “çikolata kisti” olarak bilinir. Kadın sağlığını tehdit eden önemli rahatsızlıklardan biridir. Yumurtalıklarda, karın boşluğunda ya da fallop tüplerinde ortaya çıkabilen rahatsızlık, dikkat edilmemesi durumunda yumurtlama kalitesini ve gebelik şansını düşürebilir. Başlangıç seviyesindeyken hafif belirtiler gösteren endometriozis, ileri evrelere ulaştıkça ağrılı bir seyir takip eder ve zamanında müdahale edilmemesi hâlinde kısırlık problemine yol açabilir. Eğer çikolata kisti hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, bu yazının devamını inceleyebilirsiniz.

Çikolata Kisti Nedir?

Çikolata kistleri basitçe rahim içi dokusunun vücudun farklı yerlerinde de görülmesi olarak tanımlayabiliriz. Normalde sadece rahmin içinde görünmesi gereken bir doku türü kimi zaman vücudun farklı bölgelerinde, ve özellikle üreme sisteminin geri kalanında (yumurtalık gibi yerlerde) da gözlemlenebilir. Endometrium tabakası, vücudun doğal adet döngüsünün oluşumunu sağlayan dokudur. Rahim dışında büyüyen endometrium tabakası, bu bölgede de adet oluşturma eğilimi gösterir ve adetle vücuttan atılamayan dokular, kist oluşumuna yol açar. 

Ağırlıklı olarak 30’lu ve 40’lı yaşlarda görülen hastalık, dünya genelinde ortalama 170 milyon kadında rastlanan yaygın bir sağlık problemidir. Erken teşhis edilmesi durumunda medikal ya da cerrahi müdahaleler sayesinde herhangi bir sağlık sorununa yol açmadan giderilebilen kist, geç kalınması durumunda ise sağlığınızı ciddi şekilde tehdit edebilir ve kısırlığa yol açabilir. Endometriozis, erken evrede çok az belirti gösterir ve bu sebeple fark edilmesi zor bir rahatsızlıktır. Bu yüzden, tüm kadınların belirli aralıklarla doktor kontrolünden geçmesi ve endometriozis tetkiki yaptırması büyük önem taşır.

Çikolata Kisti Neden Olur?

Çikolata kistine yol açan en etkili faktörlerin başında genetik yatkınlık gelir. Ailesinde ve birinci dereceden yakınlarında endometriozis problemi görülmüş kadınların bu sorunu yaşama riski yüksektir. Herhangi bir adet döneminde geriye kanama problemi oluşması da çikolata kistinin oluşumunu tetikleyen faktörler arasında yer alır. Menstrüasyon döneminde rahim içindeki endrometrium tabakasının kanama yoluyla vücuttan atılması gerekir. Ters yönlü kanama durumlarında ise bu tabaka vücut dışına atılamaz ve fallop tüplerinden karın boşluğuna geçer ve burada tutulum gösterir. Yerleştiği bölgede büyüyen ve kistleşen tabaka, zaman içinde endometriozis problemine yol açar. Bağışıklık ve dolaşım sistemlerinde yaşanabilecek bozukluklar da çikolata kistinin bilinen sebepleri arasındadır.

Nasıl Anlaşılır?

Çikolata kisti, erken evrede çok net bir belirti göstermeyebilir. Problemin anlaşılır olması için kistin kişi sağlığına zarar verecek kadar büyümesi gerekebilir. En yaygın endometriozis belirtisi ise adet dönemlerinde kasıklarda ve karında aşırı bir ağrı yaşanmasıdır. Endometriozis sebebiyle oluşan adet ağrıları, rutin adet ağrılarından daha şiddetli bir şekilde seyreder ve daha uzun sürer. Adet döneminin daha uzun sürmesi ve daha şiddetli kanamalar yaşanması da endometriozis belirtileri arasındadır. Çikolata kisti, ilişki sırasında da ağrı hissedilmesine yol açabilir. Ayrıca kist oluşumu, tuvalet ihtiyacını giderirken de ağrı hissetmenize sebep olabilir. Yorgunluk, halsizlik, ishal, kabızlık, mide bulantısı, aşırı şişkinlik gibi belirtiler de endometriozis problemine işaret edebilir.

Çikolata Kisti Gebeliğe Engel Olabilir Mi?

Çikolata kistleri ile ilgili bilinen genel geçer kurallardan bir tanesi bu rahatsızlığın kısırlığa sebep olduğudur. Ne yazık ki bu bilgi kısmen doğrudur. Ancak çikolata kistlerinin her durumda kısırlığa sebep olduğu gibi bir durum söz konusu değildir. Yumurtalıklarda oluşan kistler yumurtanın sağlıklı üretilmesine mani olabilir ki bu kısırlığa sebep olabilir. Benzer bir şekilde tüplerde oluşan kistler ise üretilen yumurtanın rahme ulaşmasını engelleyebilir ki bu da aynı şekilde kısırlığa sebep olabilir. Yani her ne kadar çikolata kistleri pek de masum olmasa da belirli bölgelere bulaşmadıkları sürece kısırlık üzerine bir etkileri olmadığını söylesek pek de yalan olmaz. Peki ama çikolata kistiniz gebe kalmanıza sebep olacak bir yapıdaysa?

Endometriozis Nasıl Tedavi Edilir?

Genellikle laporoskopi ya da halk dilinde bilinen adıyla kapalı operasyon ile alınabilen çikolata kistlerinden kurtulmak mümkündür. Bu kistler kendilerini sancılı cinsel ilişki, yoğun adet kanamaları ve bel ile bacaklarda ağrı olarak gösterebilir. Doktor muayenesinden sonra en iyi yöntem belirlenerek kistlere müdahale edilir. Ancak çikolata kistlerinin ilerlemiş ve kısırlığa sebep olmuş hallerinde cerrahi operasyona başvurulur. Çok nadir bazı durumlarda yapışkan bir takım kistten kurtulmak adına açık bir operasyon da yapılabilir. Bazen bu kistler temizlense bile yumurtalıkların çalışması zayıfladığından dolayı doğal yollarla gebelik şansı azalabilir. Bu gibi durumlarda annenin yumurta rezervlerine yapay yollarla ulaşılmaya çalışılır. Kimi zaman bu kistlerden geriye kalan yapışıklıklar tünelleri tıkayabilir, bu durumda da ekstra birkaç operasyon ile tünellerin temizliği sağlanabilir. 

Kendi Kendine Geçer mi?

Çikolata kisti, kendi başına geçebilen bir rahatsızlık değildir. Kiste müdahale edilmemesi durumunda büyüyebilir, daha geniş bir alana yayılabilir ve sağlığınız açısından daha ciddi sorunlar doğurabilir. Bu nedenle endometriozis tanısı konduktan sonra hemen tedavi sürecine geçilmesi büyük önem taşır. Çikolata kisti, medikal ya da cerrahi yöntemlerle tedavi edilir ve gerek duyulması durumunda her iki yöntem aynı anda uygulanabilir. Gerekli durumlarda hormon tedavisi de uygulanabilir ancak bu tedavi, gebelik şansını düşürdüğü için hamile kalmak isteyen kadınlarda tercih edilmez. Çikolata kisti, tedavi edildikten sonra tekrarlama riski bulunan bir hastalıktır. Bu yüzden tedavi sonrasında düzenli kontrollerinizi aksatmamanızda yarar bulunur.

            Sonuç olarak çikolata kistleri her ne kadar oldukça zararlı olabilse de genellikle tıbbi yollarla sebep oldukları problemler çözülebilmektedir. Her ne kadar kısırlık korkutucu bir ihtimal olsa da genellikle düzgün müdahale edilen çikolata kistleri sonrası en azından yapay yollarla gebe kalınması oldukça mümkündür. Bu yüzden kadınların vücutlarındaki değişimleri dikkatle takip edip herhangi bir kuşkuda bir doktora gözükmelerinde fayda var.

Referans:

https://www.womenshealth.gov/a-z-topics/endometriosis