Çocuk İstismarı Nedir? İstismardan Korunmak İçin Neler Yapılabilir?

18 yaşını doldurmamış her birey, yasalara göre çocuk olarak kabul edilmektedir. Çocuk istismarı; cinsel, fiziksel, zihinsel ya da duygusal olarak çocukların gelişimlerini engelleyecek olumsuz davranış biçimlerini ifade eder.

Çocuk İstismarı Nedir?

Çocuk istismarı bir çocuğun fiziksel veya psikolojik gelişimini olumsuz yönde etkileyen davranışların tümünü içerir. Çocuğu koruyup gözetmekle yükümlü sayılan kişiler tarafından, fiziksel veya psikolojik olarak çocuğun sağlığına zarar veren davranış biçimlerini içerir. Bu kişiler anne, baba, vasi, koruyucu aile fertleri, öğretmen, usta ya da yabancı kişiler olabilir.

Çocukların, psikolojik ve fiziksel olarak ihtiyaçlarını karşılamakla sorumlu olan kişiler tarafından gereksinimlerine yeterli düzeyde karşılık verilmemesi de çocuk istismarına girmektedir. Bu süreç çocuğun temel ihtiyaçları olan sevgi, eğitim, beslenme, korunma gibi ihtiyaçlarının göz ardı edilmesini kapsar. Çocuk istismarı fiziksel, duygusal ve cinsel istismar olarak ortaya çıkar. Bu konuda çocukları korumak için bilinçlendirmek önemlidir. Çocuğa, ona zarar veren kişiler ve davranışları karşısında neler yapabileceğini anlatarak kendilerini savunmaları öğretilebilir.

Çocuk İstismarı Nasıl Anlaşılır?

Çocuk istismarında, çocuğun yetişkinlerinden kötü muamele görmesi veya yeterli ilgiyi alamaması istismarcı açısından kolaylık sunmaktadır. İstismarcıların içine kapanık, yalnız, ailesi içinde yeterli sevgi ve ilgi görmeyen çocukları seçmesinin en önemli nedeni, istismarın ortaya çıkmasının çok daha zor olmasıdır.

İstismar eden kişi çocuğu kendisine yapılanları hiç kimseyle paylaşmaması konusunda ikna ya da tehdit eder. Çocuk 3 yaşında itibaren ayıp kavramını ve vücudundaki kendine özel bölgeleri bildiği için yapılanlardan dolayı hissettiklerini ayıp kavramı altında değerlendirip aile büyüklerinden onu koruyacağına inandığı kimseler ile dahi paylaşmayabilir. Çocuk istismarı; fiziksel istismar, duygusal istismar ve cinsel istismar olarak ayrılmaktadır. Çocuğun maruz kaldığı istismara göre, belirtileri de farklılık gösterir.

Fiziksel İstismar

Bulguları en kolay fark edilen istismar türüdür. Çocuğa kasıtlı olarak kişilerin; çocuğun sağlığının, gelişiminin, yaşamının ve onurunun zedelenmesine bakmaksızın fiziksel şiddet uygulamasıdır. Fiziksel istismar çocukta kazara olamayacak izlerin görülmesi ile anlaşılabilir.

Vücudun çeşitli yerlerinde morarma veya çürüme, sarsma sonucu oluşan zedelenmiş beyin gelişimi, fiziksel olarak sağlıksız bir gelişim görülebilir. Bunların yanında fiziksel istismar sonucunda çocuğun vücudunun belli bölgelerinde sigara yanıkları, açıklanması zor olan kırık ya da çıkıklar, kesikler, saç kaybı ve yanıklar gözlemlenebilir.

Duygusal İstismar

Duygusal istismar, diğer istismar türlerine göre saptanması daha zor bir istismar biçimidir. Herhangi bir fiziksel iz olmadığı için saptaması uzun zaman alabilir. Çocuğun kendisini istenmeyen, sevilmeyen, değersiz ve işe yaramayan biri gibi hissetmesine neden olan tutumların sonucu olarak görülebilir.

Çocuğun çevresinde olan yetişkinlerin çocuğun duygusal gelişimini ve kişiliğini zedeleyici davranışlarını içerir. Çocuklarda gelişimsel gecikmeler, sosyal ilişkilerinde bozukluk, intihar girişimi, uyku bozukluğu ve psikiyatrik bozukluklar olarak gözlenebilir.

Cinsel İstismar

Cinsel İstismar; çocuğa yapılan her türlü cinsel amaçlı davranışı kapsar. Çocuğun gelişimi açısından uygun olmayan ve bir büyüğü ya da kendinden büyük başka bir çocuk tarafından cinsel tatmin içeren davranış biçimidir.

En sık görülen yaşlar 6-10 yaş aralığıdır. Kız veya erkek fark etmeksizin genelde çocuğun tanıdığı bir kişi tarafından cinsel istismar uygulanmaktadır. Çoğunlukla gizli kalan cinsel istismar çocukta; kaygı bozuklukları, uyku düzensizliği, kabuslar, korku tepkileri ve sosyal ilişkilerde bozukluk olarak ortaya çıkar.

Çocuk İstismarı Nedenleri Nelerdir?

Aile yapısı bozuk, ekonomik durumu kötü, aşırı alkol kullanımı veya bağımlılık yapan diğer maddelerin kullanımı, küçük yaşta evlenip çocuk sahibi olmak, yaşadığı kötü çevre koşulları ve geniş aile yapısı çocuk istismarı tehdidini artırmaktadır. Çocukluk çağlarında maruz kaldıkları istismar nedeniyle akademik başarısızlık, psikolojik problemler ve algıda sorunlar yaşayan bireyler aynı döngüye çocuklarını da sürükleyebilmektedir.

Bireyler ailelerinden aldıkları kötü ilişkilerini çocuklarıyla devam ettirme eğiliminde olabilirler. Aile büyükleri tarafından istismara maruz kalmış olan kişiler, çocukluklarında şiddet veya aynı şekilde istismara uğradıkları için durumu normal görebilirler. Yeterli destek almadıkları için durumun devam etmesinde sakınca görmeyebilirler.

Çocuk İstismarı Cezası

Çocuk istismarı bir suç olup kanunla belirlenmiş cezası mevcuttur. Sözlü cinsel taciz daha az ceza verilen istismar cezasıdır. Çocuğa fiziksel bir temas söz konusu olduğunda sözlü tacizden ayrılır ve yaptırımları daha ağır olur. Çocuk istismarı zorla ve tehdit ile yapıldığında (TCK m. 103/4-5-6): Cinsel istismarın, 15 yaşını tamamlamamış çocuklara karşı cebir veya tehditle ya da 15 yaşını tamamlamış olmakla birlikte kendisine yönelen fiilin hukuki anlam ve suçlarını algılama yeteneği gelişmemiş çocuklara karşı silah, bıçak, sopa vb. gibi aletler kullanmak suretiyle gerçekleştirilmesi halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır. İşlenen istismar suçu kasten yaralama içerdiğinde ve mağdur çocuğun bitkisel hayata girmesi veya ölümünde suçlu hakkında müebbet hapis cezası hükmolunur. 12 yaşından küçüklere uygulanan istismarın cezası 10 yıldan az olamaz şeklindedir. Sarkıntılık seviyesinde kalan istismar suçunun cezası üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası, cinsel istismar suçunun cezası on altı yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasıdır.

Çocuk istismarında, çocuğun ihtiyaçlarını ihmal etmek veya ertelemek suretiyle bakmakla yükümlü olduğu halde görevlerini kötüye kullanan kişilere de ceza verilir. Bu durumun bir yıla kadar hapis cezası mevcuttur.

Çocuk İstismarından Korumak İçin Neler Yapılabilir?

• Çocuklara 3 yaşında ayıp kavramını, özel bölgelerine dokunulmaması gerektiği öğretilmelidir.
• Cinsel istismarla karşılaşırlarsa güvendiği bir büyüğüne anlatabilmesi için güven duyduğu bir ortam oluşturulmalıdır.
• İstismarcılar sıklıkla yaptıkları eylemi kimseye anlatmaması için çocukları tehdit eder. Bu durumda çocuğun ailesinde konuşabileceği kişilere, iyi ve kötü sırları anlatabiliyor olması önemlidir.
• Çocuğu istismardan korumak öncelikle anne ve babanın sorumluluğudur.
• Çocuk yaşadığı durumdan utanç duyar, korkar ve suçluluk hisseder. Çocuk ile iletişimde her duygunun aile ile paylaşılabileceği öğretilmelidir.
• Yaşadığı durum ile ilgili çocuğu suçlamamalı ve bu durum karşısında vakit kaybetmeden polis, psikolog, çocuk gelişimi uzmanı veya sosyal hizmetler kurumu ile iletişime geçilmelidir.

Çocuk istismarının önüne geçmek ya da gerçekleşen istismarı olabildiğince erken fark etmek, çocuğun alacağı zararı azaltmak açısından önemlidir. CiciÇocuk, çocuk gelişiminde anne ve babaların yanında yer alarak onlara çeşitli konularda yardımcı olabilir.

Kaynakça: