Covid-19, yani yeni tip koronavirüs tüm dünyada yayılmaya başladığından beri, ülkemiz de dahil olmak üzere tüm dünyada ciddi önlemler ve kısıtlamalar hayata geçti. Siz de büyük olasılıkla bu süreci mümkün olduğunca evde kalarak, zorunlu durumlar dışında dışarı çıkmadan ve hem kendinizi hem de ailenizi korumaya çalışarak geçiriyorsunuz.
Koronavirüs 60 yaş ve üzeri olan ya da kronik rahatsızlıkları olan kişiler için daha yüksek risk arz eden bir hastalık olsa da, istisnasız tüm yaş gruplarında görülebiliyor. Söz konusu çocuğunuz olduğunda, bu konuda çok daha hassas olmanız da oldukça doğal.
Çocuğunuz da tıpkı sizin gibi zorunlu haller dışında evden çıkmasa da, sizin market alışverişi ya da iş için dışarı çıkıp yeniden eve gelmeniz veya çocuğunuzun kısıtlamaların geçerli olmadığı saatlerde dışarda olması, sizi endişelendiriyor olabilir. Peki, çocuklarda korona nasıl bulaşır? Çocuğunuzu, bulaşma riskinden ve koronavirüsten korumak için hangi önlemleri alabilirsiniz? Pandemi süresince ebeveynlere hangi roller düşüyor? Gelin, tüm bu soruları birlikte yanıtlayalım.
İçindekiler
Korona Nasıl Bulaşır?
Koronavirüs için tanımlanan farklı yayılım yolları vardır. Söz konusu yollardan ilki, damlacık yoluyla bulaşmadır. Koronavirüs taşıyan bir kişi hapşırdığında, öksürdüğünde, nefes alıp verdiğinde ya da konuştuğunda; havaya gözle görünmeyen damlacıklar saçar. Saçtığı damlacıklar virüs yüklü olduğu için, virüsü taşıyan kişiyle yakın mesafede bulunan kişiler solunum yoluyla virüs kapabilir.
Bulaşın gerçekleştiği bir diğer durum ise, virüs yüklü damlacıkların belirli bir yüzey ya da cisim üzerine yerleşmesidir. Kontamine olan yüzeyle ya da nesneyle temas eden kişiler daha sonra ellerini burunlarına, gözlerine ya da ağızlarına götürdüklerinde; söz konusu damlacıklar yine solunum yoluyla bulaşabilir.
Enfekte olmuş kişilerin çeşitli eylemleri sonucunda havaya saçılan damlacıklar, belirli bir süre boyunca havada asılı olarak kalabilir. Böyle bir durumda, özellikle kapalı ve kalabalık alanlarda bulunan kişiler, virüs yüklü damlacıkların mesafe kat etmesi sonucu hastalığı kapabilir.
Çocuklarda koronavirüs bulaşının genellikle okul ya da aile içindeki temaslar sonucunda gerçekleştiğini söylemek yanlış olmaz. Virüsü kapan çocukların bir bölümü hiçbir belirti göstermeden virüsü zamanla vücudundan atabilir. Ancak bu süreçte en önemli risk, çocukların hastalık belirtisi göstermemelerine rağmen taşıyıcı konumda olmasıdır. Başka bir deyişle, hastalık belirtisi göstermeyen çocuklar da temas ettikleri yetişkinlere koronavirüs bulaştırabilir. Öte yandan, hastalığı belirti göstererek anlatan çocuklara da rastlanmıştır. Ayrıca, özellikle hastalığı hafif geçiren 5 yaş ve altı çocukların taşıdığı virüs yükünün yetişkinlere kıyasla daha fazla olabileceğini de vurgulamak gerekir.
Çocuklarda Covid-19 Belirtileri Nelerdir?
Koronavirüs nedeniyle gözlemlenen belirtiler, kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Az önce de sözünü ettiğimiz gibi, çocuklar bu süreci çoğunlukla belirti göstermeden ya da hafif seyirde atlatır. Ancak koronavirüs ile temasın ardından geçen 2 – 14 gün içinde görülmesi muhtemel belirtiler, tüm yaş grupları için benzer şekilde sıralanır. Söz konusu belirtiler;
- Solunum güçlüğü
- Ateş
- Halsizlik
- Yüksek ateş
- Boğaz ağrısı
- Burun tıkanıklığı
- Kas ağrısı
- Baş ağrısı şeklinde özetlenebilir.
Ülkemizde koronavirüs tedavisi hem yetişkinler hem de çocuklar için, Sağlık Bakanlığı’nın sunduğu rehbere göre ve her hastanın şahsi klinik tablosu göz önünde bulundurarak planlanır. Bulaşma riskinden korunmak için yetişkinlere yapılan tüm uyarılar ve alınan tüm önlemler, çocuklar için de aynı şekilde geçerlidir.
Tüm ailelerin zorunlu durumlar dışında ev izolasyonuna ve alınan önlemlere uyması, çocukları ve ailenin diğer tüm bireylerini korumak için uygulanması gereken ilk ve en önemli adımdır. Ev içi hijyen kurallarına dikkat edilmesi de bu dönemde hayati öneme sahiptir. Özellikle küçük çocuklara en az 20 saniye boyunca ellerini yıkamalarının ve ellerinizin yüzleriyle mümkün olduğunca az temas etmesinin gerektiği anlatılmalıdır.
Hastalık riskinden korunmada, sağlıklı yaşam kurallarının izlenmesi de önemli bir rol oynar. Çocukların her gün yeterli miktarda su tüketmesi, dengeli beslenmesi ve uyku düzeni oluşturması; bağışıklık sistemlerinin güçlü kalmasının temel anahtarları arasında yer alır. Beslenme düzenlerinde vitamin, mineral, lif ve doğal probiyotik açısından zengin besinler yer almalı, günlük fiziksel aktivitelerinin mümkün olduğunca sürdürülmesi gerekir. Çocukluk çağında yapılan aşılamalar da, çocukların bağışıklık sistemini korumak ve güçlendirmek amacını taşır. Bu nedenle pandemi koşullarında da olsa çocukların aşı takvimi ebeveynler tarafından takip edilmeli ve hekimlerin önerileri doğrultusunda bir yol izlenmelidir.
Çocuklar Ortak Kullanım Alanlarında Nelere Dikkat Etmeli?
Zorunlu haller dışında evde kalmaya özen gösterseniz de, bazı durumlarda çocuğunuzla birlikte kalabalık ortamlara girmek zorunda kalabilirsiniz. Özellikle çocukların sokağa çıkma kısıtlamasının söz konusu olmadığı saatlerde, çocuğunuzun temiz hava alabilmesi ve fiziksel aktivitelerini gerçekleştirebilmesi için dışarı çıktığınızda bazı kurallara dikkat etmeniz büyük önem taşır.
Öncelikle, çocuğunuzun kalabalık ortamlarda bulunan yüzeylere mümkün olduğunca az temas etmesini sağlamalısınız. Çocuğunuzla kapalı ve kalabalık alanlara girmemeye özen göstermeli, dışarıda geçirdiğiniz vakti açık havada ve kalabalık olmayan ortamlarda geçirmeye çalışmalısınız. Özellikle küçük çocuklara bu önlemleri anlatmak ve onların söz konusu önlemlere uymasını sağlamak ilk etapta zor olabilir. Ancak önlemleri oyunlaştırarak ya da öyküleyerek, çocuğunuzun bu sürece daha kolay uyum sağlamasına olanak tanıyabilirsiniz.
Sosyal mesafe kurallarına uyum sağlama sürecinde çocuğunuzla insanlar arasındaki mesafeyi tahmin etme oyunu oynayabilir, el yıkama süresini uzatmak için farklı şarkılar ya da tekerlemeler bulabilirsiniz. Çocuğunuzu, enfekte olma olasılığı yüksek olan kişilerden uzak tutmanız da bu süreçte oldukça önemlidir. Yanında siz olmadan vakit geçirdiği anlarda öksürük ya da hapşırık gibi hastalık semptomu olabilecek eylemlerde bulunan kişilerle yakın mesafede bulunmaması gerektiğini çocuğunuza anlatmalısınız.
Çocuklu Aileler Pandemi Döneminde Nelere Dikkat Etmeli?
Koronavirüsün tüm dünyada hızla yayılmasının, yetişkinlerde endişe, kaygı ve korku dolu bir ruh haline yol açtığını söylemek yanlış olmaz. Ancak bu süreçte ebeveynlere düşen en önemli görevlerden biri, kendi endişelerini ve korkularını çocuklarına yansıtmamaya özen göstermektir. Aksi takdirde çocuklar, içinde bulunduğumuz dönemi onların güvenliğini ve huzurunu tehdit eden, başa çıkılması mümkün olmayan bir sorun olarak algılayabilir. Bu nedenle çocuklara pandemi süreciyle ilgili dürüst, açık, net ve onların yaşlarına uygun şekilde bilgi verilmesi büyük önem taşır. Virüsle ilgili gerçek dışı benzetmeler yapmaktan kaçınılmalı, virüsten korunma yollarını detaylı olarak anlatarak çocukların kendini güvende hissetmesi sağlanmalıdır.
Çocukların oldukça iyi birer gözlemci olduğunu unutmamalısınız. Onların pandemi süreciyle ilgili sorduğu soruları yanıtsız bırakmak, süreçten daha olumsuz şekilde etkilenmelerine yol açabilir. Çocuğunuzun sorduğu sorulara sebep sonuç ilişkisine dayalı cevaplar vermeye özen göstermeli, onlara rehberlik etmelisiniz.
Ev içinde sürekli olarak koronavirüsten bahsetmek ya da pandemiyle ilişkili haberler izlemek de çocukların bu süreçten olumsuz etkilenmesine yol açabilir. Çocukların bu süreçte olağan yaşam rutinlerine mümkün olduğunca devam etmesini sağlamak ve kişisel temizlikleri konusunda bilgilendirme yapmayı ihmal etmemek, ebeveynlere düşen en önemli görevler arasındadır. Siz de çocuğunuzu onun yaşına uygun şekilde koronavirüs hakkında bilgilendirebilir, alınan tüm önlemlere uyarak tüm ailenizi bulaşma riskine karşı koruyabilir ve pandemi sürecini mümkün olduğunca problem yaşamadan geçirebilirsiniz.
Referans:
https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66136/2-yeni-koronavirus-hastaligi-covid-19-nasil-bulasir.html
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1164071
https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66125/sikca-sorulan-sorular-halka-yonelik.html
2001-2005 yılları arasında Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı (Pediatri) olarak çalışmalarına devam eden Uzm. Dr. Canan Yılmaz Durur, 2005-2010 yılları arasında ise Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Çocuk İmmünolojisi ve Alerji Hastalıkları Ünitesi’nde üst ihtisasını tamamlamıştır.
