Yenidoğan çağından 3 yaşa kadar bebek beslenmesinde önemli bir rol oynayan devam sütü, anne sütünün hiç olmaması, yetersiz olması ve diğer sağlık problemlerinin oluşması gibi sebeplerle, sağlık personelleri tarafından tavsiye edilmesi durumunda kullanılan önemli bir besin kaynağıdır. Anne sütüne en yakın içeriklere sahip olan ve bebeklerin günlük besin ihtiyaçlarını karşılamayı başaran devam sütleri, bebeklerin vitamin ve mineral ihtiyaçlarının yanı sıra çok sayıda değerli yağ türü ve önemli bileşenden oluşur. Bebeklerin yaşına ve ayına özel olarak hazırlanan formüllere sahip olan devam sütleri aynı zamanda bebek maması, formül mama gibi isimlerle de anılır ve 1, 2, 3, 4 numara gibi çeşitlere ayrılarak bebeklerin büyüme evrelerine özel içerikler sunar.
İçindekiler
Devam Sütü Nedir?
Yaşamın ilk günlerinden itibaren bebeklerin protein, karbonhidrat, vitamin ve mineral gibi çok sayıda hayati ihtiyacını karşılayan ve anne sütü formuna yakın olarak tasarlanan besin kaynağı türleri devam sütü olarak adlandırılır. Onlarca farklı marka tarafından hazırlanan devam sütleri bebeklerin aylarına ve sindirim ihtiyaçlarına göre de çeşitlere ayrılır. Örneğin kolik gibi gaz sancısı problemlerini yoğun olarak yaşayan bebekler için özel mamalar bulunduğu gibi kabızlık sorunu olan bebekler için de kolay sindirim avantajı sağlayan mamalar bulunur. Bebeğinizin ihtiyaçlarına uygun mamaları seçerek ve doktorunuzun da onayını alarak bebeğinizin sağlıklı bir şekilde beslenmesini sağlayabilirsiniz.
Bebek mamaları, bebeklerin yaşlarına ve gelişim ihtiyaçlarına göre farklı içeriklere sahiptir. Hazırlanan mamaların ölçekleri, bileşenleri ve diğer özellikleri bebeklerin bulundukları aya özel olarak tasarlanır. İlk aylarda sindirimi yeterince gelişmemiş olan bebekler, gaz sancıları sebebiyle ebeveynlerine zorlu anlar yaşatabilir. Bu durumu en aza indirmek için, anti-kolik ibaresi bulunan mamalar satın alabilirsiniz. İlk aylarda yaşanan sağlık problemlerinden biri de inek sütü proteini alerjisidir. Alerji durumu yaşayan bebekler, vücut döküntüsü, ciltte kırmızı renkli minik kabarcıklar, pişik, yeşil renkli dışkı, kanlı dışkı gibi çeşitli rahatsız edici sağlık problemleriyle karşılaşabilir.
Bebeklerin hassas ve narin yapılarını korumak için ve yaşadıkları sağlık problemlerinin önüne geçmek için doktorunuzun da önerisiyle anti-alerjik devam sütlerini değerlendirebilirsiniz. Bu ürünler inek sütü proteini içermeyen özel formüllerle hazırlanarak bebeğinizin günlük besin ihtiyacını tam anlamıyla karşılayabilir. Siz de bebeğinizin ihtiyaçlarını gözlemleyerek onun için en doğru mama seçimini doktorunuz ya da sağlık danışmanınızla birlikte yapabilir, sağlıklı bir beslenme tablosuyla bebeğinizi huzurlu bir şekilde yetiştirebilirsiniz.
Devam Sütü Ne Zaman Verilir?
Tüm dünyada genel olarak kabul görmüş ilk kanı, tüm bebeklerin yaşamın ilk 6 ayında mutlaka anne sütü alması gerektiğidir. Ancak bazı durumlarda anne sütüne alternatif olarak devam sütü verilebilir. Bu durumlar aşağıdaki gibidir.
- Anne sezaryen yoluyla doğum yaptıysa ve uzun saatler boyunca sütü doğal olarak gelmediyse bebeğin aç kalmasını önlemek amacıyla ilk saatlerde ve günlerde doğal anne sütü gelene dek devam sütü verilebilir. Aynı şekilde doğal doğum sonrasında da anne sütü bebeğe ulaşamıyorsa mama desteği sağlanabilir.
- Anne sütü bebeğin doymasını sağlayacak kadar yeterli değilse mama desteği verilebilir. Ancak bu durumdan öncelikle kesin olarak emin olunmalıdır. Annenin göğsü bir süt sağma pompasıyla sağılmalı ve çıkan süt miktarı her iki göğüste de kontrol edilmesi son derece faydalıdır.
- Anne sütünün yetersiz olması durumunda hem mevcut anne sütü verilmeli, hem de ek olarak mama desteği sağlanmalıdır. Bu durumda bile, anneden gelen süt artırılmaya çalışılmalı, kesilmesi olabildiğince önlenmelidir. Bunun için anne sütü artırma yöntemlerini inceleyebilir, bu yöntemlerle sütünüzü zamanla yeterli duruma getirebilirsiniz.
- Anne sütünün doğumdan itibaren hiç olmaması durumunda yine devam sütüyle beslenme yapılabilir.
- Bu durumlar dışında, annelerde mevcut olan bazı sağlık sorunları nedeniyle de emzirme sakıncalı olabilir. Anne sürekli bir ilaç kullanıyorsa ya da farklı bir nedenden dolayı sağlık sorunları yaşıyorsa sağlık danışmanlarının kontrolü altında devam sütü desteği verilebilir.
- Devam sütleri genel olarak anne sütünün olmadığı durumlarda kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Bu nedenle bebekler için en kıymetli ve sağlıklı besin olan anne sütü her zaman öncelikli olarak verilmesi tavsiye edilir.
- Devam sütleri, ambalaj üzerinde bulunan ölçülere uyularak hazırlanmalıdır. Bu konu bebeğinizin sağlığı için oldukça önemlidir. Doz aşımı yapıldığında bebeğinizin sindiriminde bazı problemler oluşabilir.
- Devam sütleri hazırlanırken hijyen koşullarına çok dikkat edilmesi önerilir. Henüz bağışıklık sistemi gelişmemiş olan bebekler, en küçük bakterilere karşı bile savunmasız durumdadır. Bu sebeple hem mamanın hazırlandığı materyaller hem de eller ve kişisel hijyen sağlandıktan sonra mama hazırlığına başlanmasında yarar bulunur.
Hangi Yaş Aralığı Devam Sütü Tüketebilir?
Bebekler için hazırlanan devam sütleri 0-3 yaş arası yani 0-36 ay arası için özel olarak gruplara ayrılır. Ancak 1 yaşından itibaren gerçek inek sütüyle hazırlanan çocuk devam sütleri de formül mamalara ek olarak kullanılabilir. Ancak çocuk devam sütleri, inek sütü proteini alerjisi olan bebeklere verilmemelidir. 0-6 ay arası bebekler için hazırlanan mamalar, markalar tarafından genellikle 1 numaralı mamalar olarak tanımlanır. 6-9 ay, 9-12 ay, 6-12 ay olarak satışa sunulan mamalar ise 2 ve 3 numaralı mamalardır. 12 ay ve üzeri bebekler için ise 4 numaralı mamalar önerilir. Bu mamaların her biri bebeklerin artan ihtiyaçlarını karşılamak üzere zengin formüllerle üretilir. Toz mama şeklinde ambalajlanan ve her seferinde hijyenik koşullarda hazırlanması gereken mamalar, bebeklerin günlük enerji gereksinimlerini karşılayan içeriklere sahiptir.
Devam Sütleri Alerji Yapar mı?
Yaşamın ilk aylarında oldukça hassas olan bebekler, özellikle sindirim konusunda büyük problemler yaşayabilir. Genellikle ilk yıl yoğun olarak yaşanan ve zamanla azalarak sonlanan sorunlardan biri de alerji problemidir. Devam sütleri doğrudan alerjik bir etkiye sahip değildir. Ancak bebeklerin hassasiyeti olan ve alerjiyi oluşturan etken, genellikle devam sütlerinin içerisinde bulunan bileşenlerden olan inek sütü proteinidir. İSPA adı da verilen bu alerji tipi, yoğun olarak erkek bebeklerde görülse de kız bebeklerde de oluşabilir.
Bebek ve çocuklarda; fışkırarak kusma, mukuslu kaka, egzama, kurdeşen, kabızlık ya da kanlı kaka gibi belirtiler varsa bu durum bebekte inek sütü proteini alerjisi oluştuğunun habercisi olabilir. Bu tür durumlarda doktorunuzla görüşebilir, çocuğunuz için gereken testleri yaptırarak alerji durumunu mutlaka netleştirmelisiniz. Alerji problemi bebeğinizin yaşamını tehlikeye atacak kadar yüksek bir dozda gerçekleşebilir. Hayati önem taşıyan bu konu hakkında mutlaka doktorunuza danışarak araştırma yapmanız ve alerji şüphesi oluşması durumunda vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna gitmeniz önerilir.
Devam Sütü Açıldıktan Sonra Kaç Gün Kullanılabilir?
Bebek mamalarının her biri kutu ya da paket üzerinde belirtilen son kullanma tarihine sahiptir. Kutu açılışı yapılmadan ve ürün satın almadan önce mutlaka tarih kontrolü yapılmalıdır. Kutu açılışının yapıldığı gün ise kutu üzerine açılan günün tarihi atılmalıdır. Bu işlem gün takibi yapmanızı kolaylaştırabilir. Mamaların her biri açılış gününden itibaren 3 hafta içerisinde tüketilmelidir. Bazı mamalarda formül sebebiyle tavsiye edilen tarih değişebilir. Bu sebeple, devam sütlerini kullanmadan önce ambalajlarının arka bölümünde bulunan etiketleri ve bilgileri dikkatle incelemeniz önerilir.
Referans:
https://pursaklardh.saglik.gov.tr/TR,38115/tamamlayici-beslenme.html
https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/cocukergen-sss.html?view=category&id=879
2001-2005 yılları arasında Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı (Pediatri) olarak çalışmalarına devam eden Uzm. Dr. Canan Yılmaz Durur, 2005-2010 yılları arasında ise Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Çocuk İmmünolojisi ve Alerji Hastalıkları Ünitesi’nde üst ihtisasını tamamlamıştır.
