Doğum, kadınların yaşamındaki en önemli dönüm noktalarından biridir. Anne olduğunuz andan itibaren hayata bakışınız, günlük yaşam rutininiz, alışkanlıklarınız ve diğer pek çok detay kendiliğinden değişmeye başlar. Bu yüzden doğum izninden sonra yeniden çalışmaya başlamak, kimi zaman şaşırtıcı ve kafa karıştırıcı bir deneyim hâline gelebilir. Peki çalışan kadınlar hamile kaldığında hangi haklardan yararlanır, ne kadar süreyle izin kullanabilir ve işe geri döndüğünde nelerle karşılaşır, biliyor musunuz? İşte tüm anneler ve çalışan anne adayları tarafından bilinmesi gereken detaylar…
İçindekiler
Doğumdan Ne Kadar Zaman Sonra İşe Başlanır?
Hamile kalan çalışan kadınlar, doğum süresi yaklaştıkça işe ne zaman ara verebileceklerini ve ne zaman geri dönebileceklerini merak eder. Pek çok kadın da gebelik ve doğum sebebiyle mevcut işlerini kaybetme ve işsiz kalma korkusu yaşar. Çalışan kadınların analık hakları, kanunlarla güvence altına alınmıştır ve doğum yapmak, işten çıkarılma sebebi olarak gösterilemez. Çalışan kadınlar, hamileliklerinin son dönemlerinde toplam 4 aylık bir doğum iznine çıkabilir. Doğum izni hesaplanırken, hamilelik toplam 40 hafta olarak baz alınır ve 32. haftasını dolduran kadınlar, çalıştıkları kuruma dilekçe vererek yasal hakları olan analık izninden yararlanabilir. Analık izni, doğumdan sonraki 8 hafta da devam eder. Eğer doğum beklenenden erken gerçekleşirse, kadınların kullanamadığı doğum öncesi izinleri, doğum sonrası iznine eklenir ve toplam izin 16 haftaya tamamlanır.
Çoğul gebeliklerde ise 2 hafta kadar ek izin süresi bulunur. Bu ek izin, doğum öncesinde kullanılabildiği gibi yine doğumun erken gerçekleşmesi durumunda doğumdan sonrasına da eklenebilir. Bu sebeple çalışan kadınların doğumdan sonra işe dönüş süresi, 2 ay ile 3 ay arasında değişir. Çalışan kadınlar, gerekli şartları karşılamaları durumunda, izinli oldukları süre için SGK’dan doğum izni ödemesi de alabilir. Bu ödeme, annelerin izne çıkmadan önceki maaşlarıyla uyumlu oranlarda verilir ve bu sayede yeni annelerin doğum sebebiyle maddi mağduriyet yaşamasının önüne geçilir.
Çalışan Anne Psikolojisi ve İşe Kendini Hazırlama
Anne olduktan sonra işe dönmek, pek çok kadın için zordur. Henüz iki aylık olan ve son günlerinin tamamını birlikte geçirdiği bebeğinden uzaklaşmak, kimi zaman annelerin çeşitli endişeler duymasına yol açabilir. Bu tarz endişelerden kurtulmak için çalışmaya yeniden başlamadan önce kendinizi işe hazırlamanız ve çeşitli tedbirler almanız son derece önemlidir. Doğumdan sonraki süreçte uygulayabileceğiniz ve sizi daha sağlıklı bir iş yaşamına hazırlayacak tedbirler ise şunlardır:
- Çalışan annelerin en büyük ortak endişesi, “ben yokken çocuğuma kim bakacak?” sorusudur. Bu sebeple, çalışmaya başlamadan önce çocuğunuza kimin bakacağı konusunu endişeye ve soru işaretine yer bırakmayacak şekilde çözmenizde yarar bulunur. Bebeğinize siz yokken anneniz, eşinizin annesi, bir yakınınız ya da profesyonel bir bebek bakıcısı bakabilir. Önemli olan, sizin sonsuz güven duyacağınız bir kişiyi seçmenizdir. Bebeğinizi içinizi rahatlatacak birine emanet ederek, çalışırken yaşayabileceğiniz tüm kaygılardan kurtulabilirsiniz.
- Bebeğinizin odasına ve evinize mobil uygulamalarla denetlenebilen kamera sistemleri yerleştirebilir ve böylece istediğiniz her an bebeğinizin anlık durumunu cep telefonunuzdan ya da bilgisayarınızdan görüntüleyerek içinizi rahatlatabilirsiniz. Bebeğinizi kontrol ederken işlerinizi ihmal etmemeye ve gerekli performansı göstermeye özen göstermeniz de son derece büyük önem taşır.
- Bebeğinizin gün boyunca ihtiyaç duyacağı kadar anne sütünü, bezi ve bakım ürünlerini her gün evden çıkmadan önce hazırlayabilir ve bebeğinize bakacak kişiye teslim edebilirsiniz. Bu sayede bebeğinizin herhangi bir eksiği olup olmadığı kaygısını üzerinizden atarak tüm konsantrasyonunuzu işinize verebilirsiniz.
- Eğer imkânınız varsa, iş yerinize yakın bir eve taşınabilir ve çalışan annelerin yasal hakları arasında bulunan süt izni imkânından da yararlanabilirsiniz. Süt izninizi kullanarak çocuğunuzu beslemek için günde 1,5 ila 3 saat arasında izin kullanabilir ve böylece kalan vaktinizde verimli bir şekilde çalışabilirsiniz.
Çalışan Anne Hakları Nelerdir?
Çalışan annelerin hakları, doğum sonrasında da devam eder. Bu haklardan en önemlisi, yukarıda da bahsi geçen süt iznidir. Yeni doğum yapmış tüm anneler, çalışıyor olsalar bile gün içinde çocuklarını emzirmeye vakit ayırma hakkına sahiptir. Süt izni, çalışan statüsüne göre günde 1,5 ila 3 saat arasında değişir ve bir yıl süreyle kullanılabilir. Emzirme izninin kullanım şekli ise annenin kararına bağlıdır. Anne, hangi saatlerde ve iznini kaç defada kullanacağını kendisi belirleyebilir. Dileyen kadınlar günlük 1,5 saatlik haklarını tek seferde kullanırken dileyen kadınlar da 30’ar dakikalık 3 farklı izin alabilir.
Süt izni kullanmak istemeyen anneler, belirli süreler boyunca yarım gün çalışma hakkından da yararlanabilir. Özellikle evine uzak bir iş yerinde çalışan kadınların tercih ettiği yarım gün çalışma hakkı, ilk doğumda 2 ay, ikinci doğumda 4 ay, üçüncü ve sonraki doğumlarda 6 aydır. İkiz, üçüz gibi çoklu gebeliklerde bu süreye bir ay ek zaman eklenir. Çocuğun engelli doğması durumunda ise yarım gün çalışma hakkı bir yıla kadar uzayabilir.
Yeni annelerin süt iznine ek olarak ücretsiz izin kullanma hakkı da mevcuttur. Çocuğunu bırakacak bir yakınını bulamayan, sağlık sebebiyle çalışmaya hazır hâle gelemeyen ya da özel sebeplerle işe ara vermesi gereken yeni anneler, altı aya kadar ücretsiz izin kullanabilir.
Yeni doğum yapmış ve henüz emzirme sürecinde bulunan annelerin bir yıl boyunca gece vardiyalarından muafiyeti vardır. Yeni doğum yapmış kadınların bir yıl süreyle gece saatlerinde çalıştırılması yasaktır. Eğer annenin sağlık durumunda bir problem varsa ve bu sorun doktor raporuyla ispatlanabiliyorsa, anne bir yıl dolduktan sonra da gece çalışmalarından muaf tutulabilir.
Doğumdan sonra unutulmaması gereken bir diğer hak ise emzirme ödeneğidir. Halk arasında “süt parası” olarak da bilinen ödenek, canlı doğum yapan tüm annelere bir kereye mahsus olmak üzere verilir. Çocuğun doğum belgesinin SGK’ya teslim edilmesini takip eden süre zarfında annenin banka hesabına ya da postaneye yatırılan süt parası da doğum ve analık sürecini destekleyen faktörler arasındadır.
Hamilelik, annelik ve çocuk bakımı hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, Ciciçocuk’u takip etmeyi unutmayın!
Kaynakça:
1- http://www.bariserdem.com/23+4857-sayili-is-kanunu+analik-halinde-calisma-ve-sut-izni+soru-bankasi.html
2- https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=23024&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5
3- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/299572
4- https://www.kagider.org/docs/default-source/kagider-raporlar/kagider-danone–%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fan-annelerin-i%C5%9Fe-d%C3%B6n%C3%BC%C5%9F%C3%BC–ara%C5%9Ft%C4%B1rma-sonu%C3%A7lar%C4%B1.pdf?sfvrsn=2
