Doğum Kontrol Hapı Nedir?

Oral kontraseptif hap olarak bilinen doğum kontrol hapları, hamilelik oluşumunu engellemek amacı ile kullanılan hormonal ilaçlardır. Doğum kontrol hapları yumurtalama sürecini durdurur ve rahim içine sperm girişini engelleyerek hamile oluşumunu önler. Doğum kontrol hapları doğal kadın hormonlarını yani progesteron ve östrojen hormonlarını içerir. Bu iki hormonu da içeren doğum kontrol haplarına kombine oral kontraseptif ismi verilir. Sadece progesteron hormonu içeren doğum kontrol haplarına ise mini hap ismi verilmektedir.

Doğum kontrol hapları bir tür kadın hormonal doğum kontrol yöntemidir ve hamileliği önlemede çok etkilidir. Haplar, her gün yuttuğunuz küçük tabletlerdir. Çoğu hap iki tür sentetik (insan yapımı) kadın hormonu içerir: östrojen ve progestin. Bunlar normalde yumurtalıklar tarafından yapılan östrojen ve progesterona benzer. Bu haplara “kombinasyon oral kontraseptifler” adı verilir ve birçok farklı tür vardır.

Doğum kontrol hapları bir tür kadın hormonal doğum kontrol yöntemidir ve hamileliği önlemede çok etkilidir.

Haplardaki hormonlar, yumurtalığın yumurtalıkta gelişmesini ve salınmasını durduran hipofiz bezini baskılayarak gebeliği önler (yumurtlama). Progestin ayrıca spermin yumurtaya ulaşmasını önlemeye yardımcı olur ve uterusun astarını değiştirir.

Başka bir hap türü sadece bir hormon (progestin) içerir ve “progesteron içeren hap” veya “mini Hap” olarak adlandırılır. Yumurtlamayı durdurarak ve erkeğin sperminin yumurtaya ulaşmasını önlemeye yardımcı olarak çalışır.

Hangi Doğum Kontrol Hapını Almalıyım?

Öncelikle, doktorunuzla, doğum kontrol hapının sizin için uygun olup olmadığı hakkında konuşun. Eğer öyleyse, hangi hapın ve hangi dozajın sizin için en iyisi olduğunu tartışın.

Hem östrojen hem de progestin içeren kombine hap, sadece progestin hapından biraz daha etkilidir. Bununla birlikte, bazı kadınlar östrojen alamaz, bu yüzden progestin içeren hapları almaları daha iyidir.

Doğum Kontrol Hapları Hamileliği Önlemede Ne Kadar Etkilidir?

Doğum kontrol hapı, tam olarak istenilen şekilde alınırsa çok etkilidir – günde bir hapı, her gün aynı saatte almalısınız. Ayrıca, ishal veya kusma varsa veya doğum kontrol hapının etkinliğini değiştirebilecek bir ilaç kullanıyorsanız, prezervatif gibi yedek kontrasepsiyon kullanmalısınız. Prezervatif kullanmak, cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon (CYBE) alma şansınızı azaltmak için her zaman önemlidir.

Hapı her gün aynı saatte alırsanız (mükemmel kullanım), % 99’dan fazla etkilidir. Bu, eğer her gün 100 kadın kombinasyon hapı alırsa, bir yılda 1’den az kadının hamile kalacağı anlamına gelir.

Hapın her gün aynı saatte alındığında hamileliğe karşı en etkili olduğu açık olmasına rağmen, hem gençler hem de yetişkinler için mükemmel kullanım zor olabilir. Bu yüzden % 91 oranında etkili sayılıyor. Bu, eğer 100 kadın doğum kontrol hapını kullanıyorsa, ancak mükemmel şekilde almazsa, 9 veya daha fazla kadının bir yılda hamile kalacağı anlamına gelir.

Doğum Kontrol Hapları Nasıl Çalışır ?

Kombinasyon hapları iki şekilde çalışır. İlk önce, vücudunuzun yumurtlamasını önler. Bu, yumurtalıklarınızın her ay yumurta bırakmayacağı anlamına gelir. İkincisi, bu haplar vücudunuzun servikal mukusunuzu kalınlaştırmasına neden olur. Bu mukus serviksin etrafındaki sıvıdır ve spermin uterusunuza gitmesine yardımcı olur, böylece bir yumurtayı dölleyebilir. Kalınlaşmış mukus, spermin uterusa ulaşmasını önlemeye yardımcı olur.

Sadece progestin hapları da birkaç farklı şekilde çalışır. Esas olarak, servikal mukusunuzu kalınlaştırarak ve endometriumunuzu incelterek çalışırlar. Endometriumunuz uterusunuzun bir yumurtanın döllenmesinden sonra implante ettiği astarıdır. Bu astar daha ince ise, bir yumurtanın içine implante edilmesi zorlaşır ve bu da hamileliğin büyümesini önler. Ek olarak, sadece progestin hapları yumurtlamayı önleyebilir.

Doğum kontrol hapları üç şekilde çalışır:

• İlk olarak, hormonlar yumurtalıklarınızın yumurtlama sırasında olgun bir yumurta salmasını önler. Yumurta olmadan sperm döllenmeyi tamamlayamaz.
• Rahim ağzınızın dışındaki mukus üretimi de artar ve bu da spermin rahminize girmesini önler.
• Rahim astarı ayrıca inceltilerek, döllenmiş bir yumurtanın yapışmasını önleyebilir.

Doğum Kontrol Hapı Nasıl Kullanılır?

Doğum kontrol hapı kutuları, 21 adet haptan oluşmaktadır. Ancak 28 tane içeren kutularda mevcuttur. Doğum kontrol hapının kullanımına adetin ilk günü başlanır. Ancak bu süre 2-3 gün aksatılabilir. Doğum kontrol hapı kullanımında dikkat edilmesi gereken en kritik nokta hapın her gün aynı saatte içilmesi gerekmektedir. Doğum kontrol hapının bitmesi durumunda ise en yakın zamanda regl kanaması başlayacaktır. Bu regl kanaması doğum kontrol haplarının doğal bir etkisine bağlı olarak normal kanamadan biraz az olabilmektedir. Doğum kontrol hapına 21 günde bir 7 günlük ara verilmesi gerekmektedir. Kanamanız olsa da 7 günden sonra hapa tekrar başlanmalıdır. Yani doğum kontrol hapının kullanımı; 21 gün hap 7 gün ara, 21 gün hap, 7 gün ara şeklinde devam etmelidir. 28 adet hap içeren doğum kontrol haplarında ise kutuya hiç ara verilmeden devam edilir.

Doğum kontrol hapı kullanımında dikkat edilmesi gereken en kritik nokta hapın her gün aynı saatte içilmesi gerektiğidir.

Doğum Kontrol Hapı Ne İşe Yarar ?

Doğum kontrol hapları kişileri 7/24 korur ve pek çok doğum kontrol çok daha güvenilirdir. Bunun dışında kadınların sık sık karşılaştığı bir sorun olan adet düzensizliğine de fayda sağlar. Doğum kontrol hapı sayesinde adet düzensizliği sorunu ortadan kalkmaktadır. Doğum kontrol hapları; akne, kemiklerde zayıflama, dış gebelik, anemi, ağrılı adet, aşırı adet kanaması, endometrium ve over kanseri gibi pek çok durumda da fayda sağlamaktadır. Yalnızca progesteron hormonu içeren haplar bazı durumlarda kombine haplara göre çok daha güvenilirdir.  Östrojenin tolere edilmediği durumlar, 35 yaş ve üzeri kadınlar, sigara içenler, damarda pıhtı oluşumu hikayesi bulunan ve emzirmek isteyen kişiler progesteron hormonu içeren hapları kullanmalıdır.

Doğum Kontrol Haplarının Avantajları Nelerdir?

• Seni 24/7 korurlar. İlişki sırasındaki doğum kontrolü konusunda endişelenmenize gerek yok.
• Etkililer. Gebeliğe karşı, diğer doğum kontrol seçeneklerinden daha iyi korunurlar.
• Adet döneminizi düzenlemeye yardımcı olurlar. Bu, düzensiz veya ağır dönemleri olan kadınlar için yararlı olabilir.
• Onları almayı bıraktığınızda döngünüz normale dönecek ve daha sonra hamile kalabileceksiniz.

Doğum Kontrol Haplarının Dezavantajları Nelerdir?

Doğum kontrol hapları cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruma sağlamaz. Bu enfeksiyonlara karşı korunduğunuzdan emin olmak için günlük hapınıza ek olarak prezervatif kullanmanız gerekir.

Ayrıca, her gün hapınızı almayı da unutmamalısınız. Ve bir paketi bitirince her zaman hazır yeni bir paketin olduğundan emin olmalısınız. Bir hapı kaçırırsanız veya bir döngüyü bitirdikten sonra yeni bir pakete başlamayı geciktirirseniz, hamilelik riskiniz artar.

Doğum Kontrol Haplarının Yan Etkileri Nelerdir ?

Doğum kontrol hapları çoğu kadın için güvenli olsa da, bazı yan etkileri vardır. Doğum kontrol haplarında her kadın hormonlara farklı tepki verir. Bazı kadınlar gibi yan etkilere sahiptir:

• Baş ağrısı
• Azalmış cinsel dürtü
• Mide bulantısı
• Periyotlar arasında kanama
• Göğüslerde hassasiyet

Bu yan etkilere sahipseniz, hapı kullandıktan birkaç ay sonra düzelebilirler. Eğer düzelmezse, doktorunuzla konuşun. Farklı bir doğum kontrol hapına geçmenizi önerebilir.

Doğum kontrol hapı alan birçok kadın, başladıktan sonraki ilk hafta ve aylarda birkaç yan etki yaşar. Yan etkileriniz hapdaki üç ya da dört ay sonra çözülmezse doktorunuza başvurun. Siz ve doktorunuz, aldığınız ilacı yeniden değerlendirmeniz gerekebilir.

Baş Ağrısı

Hormon seviyelerindeki değişiklikler, baş ağrısının ortak bir nedenidir. Vücudunuz yeni hormon seviyelerine alışırken, zaman zaman baş ağrıları yaşayabilirsiniz.

Mide Bulantısı

Bazı kadınlar için, özellikle aç karnına, hormon dozu çok fazla olabilir. Hapınızı bir yemekten sonra veya yatmadan önce almak mide bulantısını ve mideyi azaltabilir.

Periyotlar Arasında Kanama

Sadece doğum kontrol haplarınız yerine aktif hap günleriniz boyunca kanama doğum kontrol haplarının hap üzerindeki ilk aylarda sık görülen bir yan etkisidir. Birçok kadın doğum kontrolünü yaparken programlanmamış kanama yaşar. Bu sorun üç ila dört ay içerisinde kendiliğinden çözülmezse, hapınızı değiştirmekle ilgili doktorunuzla konuşun.

Göğüslerde Hassasiyet

Artan hormonlar göğüslerinizi daha hassas ve hassas hale getirebilir. Vücudunuz hapınızın hormonlarına alıştığında, hassasiyet çözülmelidir.

Diğer doğum kontrol yöntemleri hakkında bilgi edinmek için “Doğum Kontrol Yöntemleri” yazımızı okuyabilirsiniz.

Referans:

https://www.webmd.com/sex/birth-control/easy-ways-prevent-pregnancy

https://turkey.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/T%C3%9CRK%C3%87E_VERS%C4%B0YON_COVID-19_Preparedness_and_Response_UNFPA_Interim_Technical_Briefs_Contraceptices_and_Medical_Supplies_23_March%20%281%29.pdf

Op. Dr. Ahmet Hayati

İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun oldu. Yıllardır çalıştığı özel kliniğinde, perinatoloji alanında uzmanlaşmıştır.