İstenmeyen gebelik durumlarının oluşmaması için ortaya konan önleyici uygulamalar bütünüdür. Bu yazıda sizlere doğum kontrolünde en etkili uygulamaları paylaşacağız.
İçindekiler
Doğum Kontrol Yöntemleri Nelerdir?
Geri dönüşümü olan (bir seferlik veya kısa süreli/geçici) ve geri dönüşümü olmayan (kalıcı) yöntemler olarak ikiye ayrılır. Geri dönüşümü olmayan yöntemlere başvuranlar doğal yolla bebek sahibi olamaz. Geri dönüşümü olan yöntemlere başvuranlar ise ilgili doğum kontrol yöntemini sonlandırdığında doğal yolla bebek sahibi olabilir. Doğum kontrol yöntemleri ayrıca, kadınlar ve erkeklerin kullanımına göre de ayrışır.
Geri dönüşümü olan doğum kontrol yöntemleri
- Prezervatif (kondom) – kadın & erkek
- Diyafram – kadın
- Rahim içi araç (spiral) – kadın
- Vajinal halka / doğum kontrol halkası – kadın
- Enjeksiyonlar (aylık ve 3 aylık iğneler) – kadın
- Doğum kontrol hapları – kadın
- Deri altı implantları – kadın
Geri dönüşümü olmayan doğum kontrol yöntemleri
- Tüp bağlatma – kadın (tüp ligasyonu) & erkek (vazektomi)
En Etkili Doğum Kontrol Yöntemleri
Farklı çeşitlerde doğum kontrol yöntemleri olmakla beraber, bazıları yan etkilere neden olabilmektedir. En sık başvurulan ve en etkili doğum yöntemlerini sizler için derledik.
Prezervatif (Kondom)
Lateks malzemeden üretilen ve penisin üzerine bir kılıf olarak geçirilen prezervatif cinsel ilişki esnasında erkek spermlerinin kadın rahmine ulaşmasını engeller. Sanılanın aksine % 100 koruma sağlamaz; ancak % 90’ların üzerinde koruma sağlar. Kullanım kolaylığı ve erişilebilirlik açısından açısından en yaygın doğum kontrol yöntemlerindendir. Prezervatifte çiftleri bekleyen en büyük risk yırtık ve delik olma durumudur. Prezervatifte ortaya çıkacak bir yırtıklık spermlerin rahme ulaşmasına ve korunmanın başarısız olmasına neden olabilir. İstenmeyen bir yırtıkla karşılaşılması halinde uzman önerisiyle ek korunma yollarına başvurulmalıdır.
Prezervatifler doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmasının yanı sıra, cinsel yolla bulaşan hastalıkların nüfuz etmesini önlediğinden aynı zamanda genel sağlık için de en etkili koruma yöntemlerindendir.
Kadın Prezervatifi (Femidom)
Lateks veya poliüretandan üretilen femidom kadın vajinal kanalına yerleştirilen bir çeşit prezervatiftir. Erkek spermlerinin kadın rahmine ulaşmasını engelleyen femidomun özellikleri tıpkı prezervatif gibidir. Femidom “female condom”un kısaltması olarak da bilinir.
Diyafram
Lateksten üretilen ve kadın rahmine yerleştirilen diyafram 1 yıl boyunca kullanılabilen oldukça hesaplı doğum kontrol yöntemleri arasındadır. Doğum kontrolünde yaklaşık % 80 oranında başarı sağlayan bu yöntemle siz de gebeliğinizi kontrol altına alabilirsiniz.
Hem femidom hem diyafram vajinaya bir bariyer uygulama esasına dayanır ancak bu ürünlerin spermisid adlı sperm öldüren jellerle birlikte kullanılması gerekmektedir. Aksi taktirde diyaframın veya femidomun çıkarılma anında istenmeyen gebeliklere yol açılabilir.
Rahim İçi Araç (Spiral)
Ülkemizde kadınlarda en sık kullanılan yöntemlerdendir. Hormonlu ve hormonsuz olarak iki çeşidi bulunan spiraller, rahim ağzından içeri yerleştirilmektedir ve rahim içerisinde T şeklinde bir şekle sahip olarak spermlerin tüplere erişmesine engel olmaktadır. Spirallerin hormon salan tipleri, kanama ve dolayısıyla enfeksiyonu azalttığı için yaygınlaşmıştır. 5 ile 10 yıl arasında aktif koruma sağladığı bilinmektedir. Spiral kullanımında ağrı veya adet harici kanama meydana gelmesi halinde mutlaka uzman hekime başvurulmalıdır.
Vajinal Halka / Doğum Kontrol Halkası
Vajinaya yerleştirilen ve 21 gün etkili olan bu halka doğum kontrol hapı ile benzer özellikler gösterir. Saldığı hormonlarla gebeliğe engel olan bu yöntemi tercih edebilirsiniz. 21. Gün çıkarılan vajinal halka cinsel ilişki sırasında herhangi bir rahatsızlığa neden olmaz.
Doğum Kontrol Hapı
Cinsel ilişkiye girilmeden belirli bir süre önce içilen ve cinsel ilişkiye girildiği sürece düzenli alınan doğum kontrol hapı kadınların en çok kullandığı doğum kontrol yöntemleri listesinde ilk sıradadır. Bu haplar, barındırdığı hormonlarla kadının yumurtlama döngüsünü bastırarak gebeliklere engel olurlar ve dolayısıyla ek bir korunma yöntemine gerek bırakmazlar. Uzun vadeli kullanımı çeşitli yan etkilere neden olmaktadır. Ayrıca, belirli rahatsızlıkları olanların (kalp-damar, karaciğer, göğüs hastalıkları vb.) kullanmaması gerekmektedir. Bu nedenle, doğum kontrol haplarının doktor kontrolünde kullanılması gerekmektedir.
Doğum kontrol hapı ile ilgili tüm detaylar için “Doğum Kontrol Hapı Nedir” yazımıza bu linkten ulaşabilirsiniz.
Doğum Kontrol Yöntemleri Başarılı Olur Mu?
Doğum kontrol yöntemlerini belirtilen şekilde uyguladığınız sürece gebelik ihtimalleri oldukça azalmaktadır. En uygun doğum kontrol yöntemini birlikte belirlemek üzere doktorunuza danışabilirsiniz.
Referans:
https://www.who.int/immunization/hpv/target/preventing_early_pregnancy_and_poor_reproductive_outcomes_who_2006.pdf
https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/resimli%20rehber-2010.pdf
İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun oldu. Yıllardır çalıştığı özel kliniğinde, perinatoloji alanında uzmanlaşmıştır.
