Oyun, çocukların temel eğitiminde ve yaşamı algılamaya başlama süreçlerinde son derece kritik bir rol oynar. Bu sebeple de her çağda farklı çocuk oyunları oynanır. Modern dönemlerde çocukların büyük bir bölümü vakitlerini dijital oyunlarla geçirmeyi tercih etse de, geleneksel oyunlar da hâlen etkilerini sürdürür. Çocukların sosyal ilişkilerinin, vücut koordinasyonlarının ve zekâlarının gelişmesine katkıda bulunan geleneksel oyunlar, eğlenceli ve eğitici içerikleriyle de anne ve babalar tarafından sıklıkla tercih edilir. Peki, eskiden oynanan oyunlar nelerdir ve nasıl oynanırlar, biliyor musunuz? İşte tüm çocukların hâla keyifle oynayabileceği 5 geleneksel oyun örneği…
İçindekiler
Eskiden Oynanan Oyunlar Nelerdir, Nasıl Oynanır?
Eskiden oynanan oyunlar, halk kültüründen güç alan ve çocukların hayal gücüyle şekillenen son derece zengin içerikli etkinliklerdir. Hem çocukların hem de yetişkinlerin oynayabildiği geleneksel oyunlar, çocukların yaşıtları ve yetişkinlerle daha sağlıklı ilişkiler kurmalarına da yardımcı olur. Geçmiş yılları anımsatan oyunlar, hem şehir kültüründen hem de yöresel kültürden beslenir ve bu sebeple de son derece farklı seçeneklere sahiptir. Kukalı saklambaç, çelik çomak, yağ satarım bal satarım, birdirbir, mendil kapmaca gibi oyunlar, kendilerine has kuralları ve gelenekleriyle çocukların soyut kavramları daha iyi kavramasına da yardımcı olur.
Geleneksel oyunların büyük çoğunluğunda “ebe” kavramı bulunur. Ebe, oyun oynayan çocuklar arasından seçilir ve ebenin temel amacı, ebelik görevini diğer çocuklara devretmektir. Görev devri, oyunun kuralına göre diğer oyuncuları yakalama, ebeleme, sobeleme gibi işlemler sonucunda gerçekleşir. Bu sebeple de geleneksel oyunların önemli bir kısmında ebe “kovalayan”, diğer çocuklar ise “kaçan” konumunda görev alır.
Ebe kavramının olmadığı oyunlarda ise belirli bir amacı rakiplerden önce tamamlama teması işlenir. Hıza dayanan oyunlarda çocukların her biri ayrı bir yarışmacı olarak görev alabilir ya da çocukların sayısına göre takımlar oluşturulabilir. Bu sayede zamana karşı yarışmayı öğrenen çocuklar, takımlı oyunlarda yardımlaşma, görev dağılımı, strateji geliştirme gibi konularda kendilerini geliştirme fırsatı bulur. Çocuklara hem fiziksel hem de zihinsel zindelik kazandıran rekabetçi oyunlar, son derece eğlendirici olmalarıyla da öne çıkar.
Eskiden Oynanan Oyunlar ve Geleneksel Çocuk Oyunu Örnekleri
Siz de çocuğunuzun geleneksel oyunlarla büyümesini ve gelişmesini istiyorsanız, birbirinden eğlenceli yöresel oyunları keşfedebilirsiniz. İşte çocuğunuza oynatabileceğiniz en faydalı ve eğlenceli beş geleneksel oyun…
Yakan Top
En eğlenceli çocuk oyunları arasında yer alan yakan top için 8 – 10 çocuk ve bir adet top yeterlidir. Eskiden oynanan oyunlar içinde çok sevildiği kadar hala oynanmaktadır. Oyunun aşamaları ise şu şekildedir:
- Oyunun başında çocuklar iki gruba ayrılır ve gruplardan biri ebe olarak belirlenir.
- Ebe seçme işleminden sonra iki grup, oyun alanının genişliğine göre birbirinden 10 ila 20 metre mesafede dizilir.
- Ebe olan grup, topu karşı gruba fırlatarak karşı ekibin oyuncularına isabet ettirmeye çalışır. Topun isabet ettiği oyuncular o tur için “yanmış” kabul edilir ve oyundan çıkar.
- Ebe olan gruptaki oyuncular, topu sırayla fırlatır ve kaçan gruptaki çocuklar, ilk atıştan sonra oyun alanı içinde diledikleri yere kaçabilir.
- Kaçan gruptaki son çocuğa da top isabet edince, birinci oyun bitmiş sayılır ve yeni tura geçilir. Yeni tur öncesinde gruplar yer değiştirir. Bu kez diğer grup ebe olur ve karşı gruptaki çocuklara top isabet ettirmeye çalışır.
- Ebe grup, kaçan grubun üyelerinin tümüne top isabet ettirmeyi uzun süre boyunca başaramazsa tur iptal edilir ve yeniden başlatılır. Yeniden başlayan turda ebe değişimi yapılmaz.
Çelik Çomak
Çelik çomak oyunu, 3’er kişilik iki grupla oynanır. Oyun için çelik adı verilen 10 – 15 cm uzunluğunda bir tahta ya da çubuk, çomak adı verilen ortalama 40-50 cm uzunluğunda bir diğer çubuk ve iki adet taş gerekir. Eskiden oynanan oyunlar içinde olan çelik çomak oyunun kuralları ise şöyledir:
- İlk olarak oyunun kaç puanda biteceği belirlenir, yere sığ bir çukur açılır ve taşlar bu çukura yerleştirilir.
- Gruplardan birer temsilci seçilir. Temsilciler, çeliklerini uzağa fırlatır. Çeliğini en uzağa fırlatan temsilcinin grubu, oyuna başlama hakkı kazanır.
- Oyuna başlayan grubun ilk oyuncusu, yerdeki taşların üzerine konan çomak parçasını kendi çeliğiyle karşı gruba doğru fırlatır ve çeliğini yere bırakır. Karşı grupta yer alan çocuklar, çomağı havada yakalamaya çalışır.
- Eğer çomak havada yakalanırsa, yakalayan grubun hanesine bir puan yazılır ve atışı yapan çocuk oyundan elenir.
- Çomak yere düşerse, ikinci gruptaki çocuklar çomağı düştüğü yerden alır ve daha önce bıraktığı çeliğe doğru fırlatır. Çomak çeliğe temas ederse, ilk gruptaki oyuncu yine elenir. Eğer çomak çeliği ıskalarsa, ilk gruptaki oyuncular ikinci gruptaki oyunculardan çelik ve çomak arasındaki mesafeyi kendi belirledikleri sayıda adım atarak kat etmelerini ister. Eğer bu hedef tamamlanırsa ikinci grup sayı alır. Adım hesabı tutmazsa, ilk grup sayı alır ve atış sırası karşı tarafa geçer.
- Oyun, gruplardan biri başta hedeflenen sayıya diğerinden önce ulaşıncaya kadar devam eder.
Yağ Satarım Bal Satarım
En eğlenceli geleneksel oyunlar arasında olan yağ satarım bal satarım için 10 ila 12 çocuk, geniş bir oyun alanı ve bir mendil yeterlidir. Oyunun oynanma şekli ise şöyledir:
- Oyuncular, eşit sayıda iki gruba bölünür. Adım atma usulüyle oyuna hangi grubun başlayacağı belirlenir. Oyuna başlayacak grup belli olduktan sonra ise ebe seçilir.
- Ebenin seçilmesinin ardından takımlar, karışık bir hâlde çember oluşturacak şekilde oturur. Oturan çocukların arkalarına bakması yasaktır.
- Ebe, mendili eline alır ve oturan çocukların arkasında dolaşmaya başlar. Bu sırada oturan çocuklar “yağ satarım bal satarım” şarkısını söylemeye başlar.
- Ebe, şarkı bittikten sonra elindeki mendili karşı gruptaki çocuklardan birinin arkasına bırakır. Mendili şarkı bitmeden bırakan ebe, oyundan diskalifiye edilir.
- Mendili bırakan oyuncunun görevi, çemberin etrafında iki tur daha koşup yerine oturmaktır. Arkasına mendil bırakılan oyuncu, mendili alıp ebeyi kovalar ve iki tur bitmeden ebeyi vurursa, takımına sayı kazandırır. Arkasına mendil bırakılan çocuk, ebe ikinci turu bitirip yerine oturuncaya kadar bu görevi başaramazsa, sayıyı ebenin takımı alır.
İp Atlama
“Lastik atlama” olarak da bilinen ip atlama oyunu, çocukların bedensel çevikliklerini ve hafızalarını geliştiren bir oyundur. Eskiden oynanan oyunlar içinde olsa da hala oynanmaktadır. Geniş bir ip ve 4 ila 6 oyuncu gerektiren ip atlama oyununun kuralları ise şu şekildedir:
- Oyuncular, oyun öncesinde gruplara ayrılır ve ip atlama esnasında yapılacak hareketler belirlenir.
- Sonrasında, oyuncular parmak sayma ya da adım atma usulüyle oyuna ilk olarak kimin başlayacağını, yani ebeyi belirler.
- Ebe, ip atlama hareketlerini yapmak için ortaya gelirken diğer oyuncular da ipi bacaklarına geçirerek oyun ortamını oluşturur.
- Ebe, hareketleri eksiksiz bir şekilde tamamlayabilirse takımına bir puan kazandırır ve sıra rakip takımın oyuncusuna geçer. Hareketler esnasında hata yapan ebe ise takımına puan kaybettirir.
- Oyun, takımlardan birinin en başta belirlenen hedef puana ulaşmasıyla sona erer.
Kukalı Saklambaç
Klasik saklambaç oyununun farklı bir versiyonu olan kukalı saklambaç için iki grup oluşturacak kadar çocuk ve kuka olarak kullanılabilecek bir adet obje yeterlidir. Oyunun kuralları ise şu şekildedir:
- Kukalı saklambaçta herkes kendi adına yarışır ve ilk olarak ebe olacak çocuk belirlenir.
- Yere bir daire çizilir ve kuka içine bırakılır. Ebe, kukanın başında beklerken diğer çocuklar kukaya vurmaya ve onu uzağa doğru fırlatmaya çalışır.
- Ebe, uzağa fırlatılan kukayı bulup oyun alanına geri getirene kadar diğer tüm çocuklar saklanır.
- Ebe, kukayla birlikte geri döner, kukayı çemberin içine geri koyar ve saklanan çocukları sobelemeye çalışır.
- Ebe tüm çocukları sobeleyinceye kadar henüz sobelenmemiş bir çocuk koşup kukayı yeniden uzağa fırlatırsa, o ana kadar yakalanan tüm çocuklar özgür kalır. Aynı ebe, kukayı yeniden geri getirmek için uzaklaşır ve çocuklar yeniden saklanır.
- Ebe, çocuklardan biri kukayı ikinci kez uzağa atamadan tüm saklananları sobelerse oyun biter ve yeni bir ebe seçilir.
Kadın sağlığı, annelik, bebek ve çocuk bakımı hakkında daha fazla bilgi almak istiyorsanız, Ciciçocuk’u takip edebilirsiniz.
Kaynakça:
