Hamilelik sürecinin hem fiziksel hem mental olarak vücutta birçok değişiklik yarattığını biliyoruz. İnanması zor ama bu değişiklikler hamilelik öncesi şeker hastalığı olmayan bir kadında gebelik sırasında diyabet ortaya çıkmasına bile sebep olabiliyor! Bu yazımızda sizler için Türkiye’de yaklaşık her 10 kadından 2’sinde gözlemlenen gebelik diyabeti hakkındaki soruları cevapladık.
İçindekiler
Gebelik Diyabeti (Şekeri) Nedir?
Tıptaki ismi gestasyonel diyabet olan hamileliğe bağlı şeker hastalığı, gebelik döneminde ortaya çıkan ve gebelikle birlikte son bulan şeker hastalığını tanımlar. Gebelik diyabeti hormon salınımı ve kilo alım hızına bağlı olarak genellikle gebeliğin ikinci trimesterinin ortalarına doğru gözlemlenmeye başlar.
Bir başka ifade ile gebelik diyabeti, ya da diğer ismi ile gestasyonel diyabet, sadece hamilelik ve doğum süreçlerini etkileyen, doğumdan sonra ortadan kalkan bir tür şeker hastalığıdır. Gestasyonel diyabetin erken teşhisi ve gerekli tedavinin uygulanması önemlidir. Kontrol altına alınmayan gebelik diyabeti zor ya da yüksek kiloda doğum gibi sonuçlara yol açabilir.
Gebelik Şekeri Neden Olur?
Gebeliğe bağlı diyabeti hamilelik öncesinde başlayıp hamilelikte devam eden şeker hastalığı ile karıştırmamak gerekir.
Hamileliğin özellikle 24. haftasından sonra hormonal değişimler ve kilo alımı sebebiyle insülin etkisi azalır. Azalan insülin seviyesine karşı vücut bir direnç geliştirir ve kandaki glikoz seviyesi yükselir. Gebelik diyabeti neden olur sorusunun cevabı olarak kanda hormon değişimi ve kilo artışına bağlı yükselen glikoz seviyesini gösterebiliriz.
Gebelik Diyabeti Tanısı Nasıl Konur?
Gebelik diyabeti sonucu ortaya çıkan durumlar genellikle doğumda yaşandığı için bunları hamilelik şekeri belirtileri olarak yorumlamak pek doğru olmayacaktır.
Gebelik diyabeti tanısı koymak için düzenli kontrollere özen gösterilmelidir. İlk olarak gebelik öğrenildikten sonra ilk haftalarda açlık kan şekerine baktırmak hamilelik öncesi şeker hastalığı olup olmadığını kesinleştirmek için önemlidir.
Gebeliğe bağlı diyabet teşhisinde yapılması gereken en önemli şey, gebeliğin 24 ve 28. haftaları arasında yapılacak glukoz taramasıdır. Doktorunuz büyük ihtimalle bu taramayı zaten talep edecektir. Bu testi aksatmamak gebelik şekeri teşhisi ve gerekli önlemin alınması için oldukça önemlidir.
Gebelik Diyabetinin Sebep Olduğu Sorunlar Nelerdir?
Gebelik sırasında annede kontrol altına alınmayan kan şekeri yüksekliği, bebeğin de kan şekerinde yükselmeye sebep olur. Bebeğin vücudu kan şekerini düşürmek için fazla insülin salgılar, ancak fazla insülin salgılanması yağ dokusunu arttırdığı için bebeğin yüksek kiloda doğmasına sebep olur. Kontrol altına alınmayan gebelik şekeri bebeğin anne karnında fazla kilo almasına sebep olduğu için doğumu zorlaştırır. Bununla birlikte gebelik şekeri yaşayan annelerin bebeklerinde tip-2 diyabet ve obezite problemleri riskini arttığı gözlemlenmiştir.
Gebelik Şekeri Tedavisi
Gebelik şekeri tedavisinde izlenen üç temel yol vardır: diyet, egzersiz ve gerekirse insülin tedavisi.
- Hamileliğe bağlı diyabet tedavisinde denenen ilk yol dengeli bir diyet programı takip etmektir. Gestasyonel diyabeti olan anne adayının kan şekerindeki dengeyi sağlamak için beslenme düzeninde karbonhidrat, yağ ve protein dengesini koruması çok önemlidir. Gebelik diyabeti tedavisi için önerilen besin dengesi genellikle %50 karbonhidrat, %30 yağ, %20 protein olacak şekildedir. Ancak gebelik şekeri tedavisi için izlenmesi gereken diyet programını oluştururken mutlaka doktorunuz ya da diyetisyeninizden yardım alın.
- Gebelik şekeri tedavisinde diyetten sonra gelen en etkili yöntem düzenli egzersizdir. Elbette hamileliğe uygun, tempolu yürüyüş ya da yüzme gibi ağır olmayan egzersizleri haftada 5 gün yapmanın ilk hafta sonunda bile kan şekeri düşüşünde ciddi etki gösterdiği gözlemlenmiştir.
- Gebelikte insülin tedavisi diyet ve egzersiz yapıldığı halde düşmeyen hamilelik şekeri durumunda tercih edilir. Bu yüzden gebelik diyabeti teşhisi konulduktan sonra kan şekerinin düzenli takibi çok önemlidir. Diyet ve egzersize rağmen açlık kan şekeri değeri 105 mg/dl, tokluk kan şekeri ise 120 mg/dl’dan yüksek olan anne adayları mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Sonrasında doktorun uygun gördüğü insülin tedavisine başlanacaktır.
Gebelik Diyabeti Önlenebilir mi?
Gebelik diyabeti hormonlar ve hızlı kiloya bağlı olarak ortaya çıktığından alınacak önlemlerin gebeliğe bağlı şekeri tamamen engelleyeceğini iddia edemeyiz. Ancak aşağıda sıraladıklarımız hem gebelik şekerini önlemek hem de diğer her konuda daha sağlıklı bir hamilelik geçirmeyi sağlamak için oldukça önemlidir.
- Dengeli beslenmek hamileliğe bağlı şeker veya farklı bir rahatsızlık ortaya çıkmadan önce de çok önemlidir. Gebelik ihtiyaçlarına karşılık verecek ve aşırı kilo alımının önüne geçecek sağlıklı diyet programları için doktorunuza danışmanızı öneririz.
- Aynı şekilde hamilelik boyunca hafif egzersizler hem kan şekeri dengesini sağlamak hem de bebeğe yeterli oksijen ulaşımını sağlamak açısından çok faydalı olacaktır.
Referans:
https://www.turkdiab.org/diyabet-hakkinda-hersey.asp?lang=TR&id=57
https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/diyabet/gebelik-diyabeti.html
https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat-db/Diyabet/tip-2-diyabet/Gebelik-ve-Tip-2-Diyabet.pdf
İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun oldu. Yıllardır çalıştığı özel kliniğinde, perinatoloji alanında uzmanlaşmıştır.
