Bu içeriği dinleyebilirsiniz:
Hidronefroz (böbrek büyümesi), bir veya her iki böbreğin içinde idrar birikmesi sonucu gerildiği ve şiştiği bir durumdur. Hidronefroz her yaşta görülebilir. Gebe takiplerinde anne karnındaki bebekte bile tespit edilebilir. Hidronefroz erken teşhis edilir ve tedavi edilirse pek fazla soruna yol açmaz.
İçindekiler
Hidronefroz (Böbrek Büyümesi) Nedenleri Nelerdir?
Hidronefroz idrarı tahliye eden idrar kanallarındaki tıkanıklıklardan, idrarın idrar kesesinden böbreğe doğru geri kaçmasından dolayı oluşabilir. Her durumda tanıyı koymak için radyolojik görüntüleme gereklidir.
- Tıkanma (obstrüksiyon): Böbrekler vücutta zararlı toksinleri temizler ve vücuttaki su dengesini yönetir. Temizleme işleminden sonra atıklar idrar olarak atılır. İdrar önce böbrek pelvisine, oradan üreterlere boşalır. İdrar kesesinde biriken idrar üratra yoluyla dışarıya boşaltılır. Saydığımız bu idrar yollarının herhangi bir yerinde tıkanıklık hidronefroz ile sonuçlanır.
- Böbrek taşları: İdrar yollarının herhangi bir yerinde bulunan taşlar tıkanıklık yaparak hidronefroza neden olabilir.
- Kanser: İdrar kesesi, prostat bezi, rahim veya idrar yollarının herhangi bir yerindeki tümörler tıkanıklığa neden olarak hidronefroz yapabilir.
- Prostat büyümesi: İleri derecede büyümüş prostat tıkanıklığa neden olabilir.
- Kan pıhtıları: Böbrek ve idrar yollarındaki kan pıhtıları tıkanıklık yapabilir.
- İdrar yolunun daralması veya darlığı: Bu daralma; yaralanma, enfeksiyon, doğum kusurları veya cerrahiden kaynaklanabilir. (Üratra darlığı)
- Bazı nedenlerden dolayı mesanenin boşalması mümkün olmaz (nörojenik mesane). Bu durumda da hidronefroz gelişebilir.
2. Vezikoüretral reflü (VUR): İdrar yolları, idrar böbrekten idrar kesesine doğru, yani yukarıdan aşağıya akacak şekildedir. Üreter ve mesane arasındaki bağlantı zayıf veya anormal olduğunda, idrar mesaneden böbreğe doğru kaçacak ve nihayetinde hidronefroza yol açacaktır. Bu duruma kısaca VUR denir.
3. Üreterosel (3): Üreter denen idrar kanallarının idrar kesesi içinde balonlaşmasıdır. Tıkanıklık yaratarak hidronefroza neden olabilir.
4. Bilinmeyen sebepler: Tıp dilinde idiopatik denilen bu durumda altta yatan sebep bulunamaz.
5. Kadınlarda gebelik, rahim sarkması ve sistosel (sarkmış idrar kesesi): Kadınlarda görülen hidronefroz nedenlerinden sayılır.
Hidronefroz belirtileri nelerdir?
Hidronefrozun belirtileri nedene bağlıdır. Bazı hastalarda başlangıçta hiçbir belirti olmaz. Başlıca hidronefroz belirtileri ise şunlardır:
- Sırtta ve yanlarda ani ve keskin ağrı
- Mide bulantısı ve kusma
- Sık ve ağrılı idrar yapma
- İdrarda kanama
- Halsizlik, yorgunluk
- Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları ve ateş
Hidronefroz nasıl teşhis edilir?
İlk yapılacak şey muayenedir. Böbrekler veya idrar yolları üzerinde ağrı, hassasiyet, şişme veya kitle bu esnada tespit edilebilir. İdrar tahlili ve idrar kültürü vazgeçilmezdir. Tam kan sayımı ve CRP ile enfeksiyona bakılırken böbrek fonksiyon testleri de istenebilir. Radyolojik olarak ilk yapılacak olan ultrasondur. Daha sonra gerek görülürse CT ve MR istenebilir. İşeme sistoüretrogramı ile VUR varlığı tespit edilebilir. DMSA (dimerkaptosukinik asit) taraması ile böbrekte hasar tespiti yapılır.
Hidronefrozun derecelendirmesi:
Grade1 hidronefroz: Böbrek pelvisinde hafif genişleme vardır.
Grade2 hidronefroz: Böbrek pelvislerinde ve üreterlerde genişleme daha belirgindir.
Grade 3-4 hidronefroz: Böbrekte genişleme ileri derecede ve böbrek dokusunda incelme mevcuttur.
Hamilelikte böbrek büyümesi:
Gebelik esnasında rahmin büyüyüp idrar yollarına ve böbreklere baskı yapması sonucu hidronefroz gelişebilir. Genellikle gebeliğin 6-10. haftalarında başlar ve 26-28. haftalarda ultrasonda görünür hale gelir. Genellikle sağ tarafta meydana gelir. Gebelerde böbreğin değerlendirmesi için ultrason tercih edilir. Radyasyon içermeyen bir yöntemdir. Gebelikte böbrekte büyüme saptanan gebeler, idrar yolu enfeksiyonu yönünden ve böbrekteki büyümenin hızı yönünden takip edilirler. İleri boyutta böbrek büyümesi varsa ilgili böbreğe kateter konarak böbrek rahatlatılır.
Bebeklerde böbrek büyümesi (Hidronefroz)
Doğum öncesi hidronefroz anneye rutin olarak yapılan ultrasonlarda görülür. Bebeklerde hidronefroz, idrar yollarında tıkanıklık yapan doğumsal anomaliler sonucu meydana gelir. Hidronefroza eşlik eden başka doğumsal anomaliler de olabileceğinden dikkatli olmak gerekir. Anne karnında hidronefroz tespit edilen bebeklere doğumdan sonra ultrason kontrolü yapılır. Çocuk nefroloji tarafından takibe alınır. İlerleyen dönemde VUR varlığına bakılabilir.
Hidronefroz Ameliyatı
Hidronefroz vakalarında ameliyat, tıkanıklığı gidermek için yapılır. Ameliyat kararı genellikle idrar yolu enfeksiyonları kontrol altına alınamıyorsa ya da böbrek fonksiyon bozukluğu gelişme riski varsa verilir.
Referans:
https://www.nhs.uk/conditions/hydronephrosis/
https://www.medicinenet.com/hydronephrosis/article.htm
