Halk arasında aşk hormonu adıyla anılan oksitosin hormonu özellikle üreme, doğum esnası ve doğum sonrasındaki rolü ile kadınlar için oldukça önemlidir. Doğum sırasında serviks ve uterusun gerilmesi ile salınımı artan oksitosin hormonu rahim kaslarını uyararak doğumu kolaylaştırır. Doğum sonrasında ise meme başını uyararak süt salınımı sağlar ve emzirmeye yardımcı olur. Peki doğum esnası ve sonrasında büyük rol alan oksitosin hormonu nedir?
İçindekiler
Oksitosin Hormonu Nedir?
Oksitosin beynin hipotalamus kısmında üretilen ve aynı zamanda sinir iletici olarak çalışan bir hormondur. Sanılanın aksine yalnızca kadın vücudunda salgılanmaz. Ancak genellikle kadınlarda erkeklere oranla daha yüksek oksitosin değerleri görülür. Son yıllarda yapılan çalışmalara göre oksitosin cinsel haz alma, eşler arasındaki bağ, annelik içgüdüsünün oluşumu ve anne davranışlarında oldukça önemli rol oynayan bir hormondur.
Vücuttaki seviyesi sarılmak, el ele tutuşmak, cinsel ilişki kurmak, insanlarla iletişim halinde olmak ve masaj yaptırmak gibi aktiviteler ile yükseldiği için oksitosin halk arasında genellikle “aşk hormonu” ismiyle anılır.
Oksitosin Hormonunun Görevi Nedir?
Oksitosin hormonunun başlıca görevleri arasında kan dolaşımının düzenlenmesini desteklemek ve merkezi sinir sisteminde nörotransmitter rolü üstlenmek vardır. Bu sayede duygu durumlarını dengelemenin yanı sıra, söz konusu duygulara bağlı olarak gösterilen davranışların düzenlenmesinde de etki sahibidir. Kortizol seviyesini düşürmeye destek olarak stresi azaltır ve empati kurmayı kolaylaştırır. İltihap önleyici özelliğiyle vücuttaki yaraların iyileşme hızını artırırken ağrı eşiğini yükseltir. Cinsel uyarılmayı artırır ve olumlu duyguların ön planla çıkarılmasına yardımcı olur.
Kısacası, oksitosin hormonu ruh haliniz ve duygularınız üstünde doğrudan etki sahibidir. Hamilelik dönemi boyunca vücutta oksitosin hormonunun artması, ağrı eşiğinin yükselmesine bağlı olarak doğum sancılarına katlanmayı da kolaylaştırır. Ayrıca, hamilelik döneminde ve doğum sonrasında anne ve bebek arasındaki duygusal bağın kurulmasında da önemli bir rol oynar.
Oksitosin Eksikliği Durumunda Ne Yapılmalı?
İlaçla oksitosin takviyesi için üç farklı yol vardır. Doğum esnasında ihtiyaç duyulması durumunda oksitosin tablet olarak rahim ağzına yerleştirilir. Bu esnada bebeğin davranışları ve fiziksel durumu kontrol altında tutulmalıdır. Doğum sancısı başlatmak ya da gebeliği sonlandırmak için gereken durumlarda oksitosin ampulü kullanılabilir. Bu durumda da verilecek hormonun dozu ve süresi yetkililer tarafından belirlenir ve hastanın durumu kontrol altında tutulur. Son olarak sosyal ilişki kurma problemlerine yardımcı olması için doktor gözetiminde sprey ya da tablet olarak kullanılabilir.
Oksitosin Hormonu Nasıl Artırılır?
Oksitosin hormonunun artırılması için uygulanabilecek birçok yöntem vardır. Sosyalleşmek, dışa dönük bir yaşam tarzını benimsemek, insanlarla iletişim kurmak ve evcil hayvan beslemek gibi eylemler, oksitosin hormonunun artmasını sağlayabilir. Aşık olmak, cinsel ilişkiye girmek ve orgazm olmak da oksitosin hormonunun daha fazla salgılanması açısından etkilidir. Öte yandan; tempolu yürüyüşler ya da meditasyon yapmak, farklı egzersiz programlarını uygulamak, hayal kurmak, müzik dinlemek ve dans etmek de hipofiz bezlerinin daha fazla oksitosin salgılamasına destek olabilir.
Esasen, vücudunuzda salgılanan oksitosin düzeyini artırmak için sizi mutlu eden aktivitelere ve düşüncelere odaklanmanız gerekir. Yaşam kalitenizi yükselttiğiniz ve hayattan daha fazla keyif almanıza yardımcı olacak fikirlere odaklandığınız sürece, vücudunuzdaki oksitosin düzeyini yükseltebilirsiniz.
Oksitosin Spreyi Nedir?
Vücuttaki oksitosin seviyesini artırmanın bir diğer yolu, harici yöntemlere başvurmaktır. Oksitosin hormonunun aerosol haline getirilmiş hali olan oksitosin spreyi, doğrudan burun içine sıkılarak kullanılır. Bu sayede burunda yer alan mukus zarları sprey içindeki bileşenleri hızla emebilir. Oksitosin hormonu ağız yoluyla takviye edilemez. Çünkü sindirim sisteminde tahribata yol açabilir. Bu nedenle oksitosin takviyesi içeren ilaçlar sprey formunda üretilir.
Söz konusu ilaçların tümü, ancak doktor onayıyla ve tavsiyesiyle kullanılabilir. Keza piyasada üretilen oksitosin spreylerinin büyük çoğunluğu yalnızca reçeteyle temin edilebilen ilaçlardır. Vücuttaki hormon seviyelerinin bilinçsiz şekilde değiştirilmesi ve buna yönelik ilaç kullanımı, kişilerin sağlığını riske atabilir. Bu sebeple reçetesiz ve bilinçsiz oksitosin spreyi kullanımından kesinlikle kaçınılmalıdır.
Oksitosin İçeren Besinoksler Nelerdir?
Araştırmalara göre; A, B1, B2, B6 ve D vitamini içeren besinleri tüketmek, vücuttaki oksitosin düzeyini artırmakta etkilidir. Bu nedenle oksitosin düzeyini yükseltmek için sağlıklı ve dengeli bir beslenme planı oluşturmaya odaklanabilirsiniz. Oksitosin içeren besinler arasında yumurta, kuru yemiş çeşitleri, süt ve süt ürünleri, elma, nar, çilek, avokado, muz, yeşil yapraklı sebzeler, kırmızı biber ve zeytin yer alır. Öte yandan; buğday, yulaf, pirinç ve çavdar da oksitosin hormonunu yükseltmeye yardımcı besinler arasında gösterilebilir. Siz de yaşamınızın huzur ve keyif düzeyini doğrudan etkileyen oksitosin hormonunu artırmak için sağlıklı yaşam ve beslenme kuralları çerçevesinde hareket edebilir, her yeni güne daha mutlu bir şekilde uyanabilirsiniz.
Referans:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4720867/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3902863/
https://www.yourhormones.info/topical-issues/hormones-of-pregnancy-and-labour/
İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun oldu. Yıllardır çalıştığı özel kliniğinde, perinatoloji alanında uzmanlaşmıştır.
